D netta, id-yennan : « yif xir aεdaw n wass-a, wala win uzekka ». – Lmulud n At Ceɛban (Mulud Ferɛun) : D Aqbayli d argaz

10
346
Mulud Ferɛun
Mulud Ferɛun

D argaz yelḥan ɣef isennanen n wakal yerɣan armi ṭreḍqen idarren-is d idammen, wid s wayes yeswa wakal-is. Yeffeɣ-d yiwen yemɣi zegzawen I d-yefkan tilelli ɣef ɣlin acḥal n imeɣṛasen. Tilelli yessarem acḥal, iruḥ ur s-yeḥḍir. D argaz yuran γef teqbalit-is, taqbaylit icudden ul-is d uzar-is, taqbaylit-nni i t-yerran yettaru s telqay. Akken a d-yesken ccbaḥa n tmurt n Yiqbayliyen, tin ara d-yeflalin ger tmura. D argaz yuran ɣef tlelli n tudert d yiles. D argaz yugin ddel d temḥuqranit…

Tira-s terra tasekla tazzayrit γur-s azal di tmura. D argaz, ibedden zdat n wuguren n ucengu afransis, arumi-nni yettmuqulen tamuɣli n wuccen s ulli deg-mi yugi abrid n txidas… yugi ammus n ubernus i d-as d-ğğan leğdud-is. Acengu yesgujlen iɣerbazen, yeskawen allaɣen n watmaten-is. D win yewwin abrid n tira n tezdeg id-yemlen telqey n tiktiwin-is, tikta yezzuzufen tillas tid yemmalen abrid iberzen win yettawin bab-is ɣer tissas. Wa, anwa-t wa, d Lmulud n At Ceɛban, d mmis n ugellil. Ilul deg useggas 1913, di Tizi Hibel (At Dwala).

D aqbayli, yemmut d argaz, ur yekni, ur yeṛṛiz. Yebges s tissas i waken ad adyessuffeɣ laẓ d lmizirya deg wallaɣ n watmaten-is yettidiren ddaw uzaglu afransis. Yefren abrid n uselmed d usegmi akken ad ileqqem tamussni i warrac di lakul, ad yessiweḍ ayen yelmed d wayen yessen i watmaten-is iεetben aṭas ddaw warkas n umnekcam . Dɣa ɣef waya itenɣan irebraben n “l’oas” ass nni n 15 di meɣres 1962, di “Chateau Royal” n Lebyar netta akked xemsa n yimdukal-is, tlata n wussan seld-timlilit-nni n “Accords d’Evian”. Yettaru s tefransist maca tidmi-s s teqbaylit, yesnaɛtay-d idles-is deg i d-llint wallen-is. Inna-d s yimru-ines ala i temḥuqranit d lḥif…

Ayen yura : Mmi-s n ugellil (1950), Akal d yidim (1953), Ussan di tmurt (1954), Iberdan yessawnen (1957). Tikti n yidlisen agi tezzi ɣef tmurt n Yiqbayliyen, uguren d-temlilen watmaten-is iqbayliyen, akked tedyant n lɣerba. Tamettant di yal ass, rsas, lbaṭel umnekcam, ayagi yennat-id deg weɣmis (1955-1662). Isefra n si Muhend (1960), tibratin i yimdukal-is (1969), amuli (1972). Mulud Ferɛun irfed taεkemt yerẓan ifadden-is, akken a d-yesken tafat i wtmaten-is, yunag fell-aɣ s tfekka-ines, yettidir gar-aneɣ s tira-ines.

Crif Wanuɣi

10 COMMENTS

  1. azul fellak a gma Crif
    ad ak inigh di tazwara tanemirt tameqrant iwesmekti agi igerzen , dda lmulud n at Ce3ban d yiwen seg yergazn n tmusni d i durew tmurt n leqvayel wegin yettwatu wergaz yecban wagi ,bghigh ad dinigh nek ass yecban assa aqlin la qaregh deg yiwen n yedlisen-is « lettres a ses amis  » id yerran ghef watas n yestaqsiyen -iw , aladgha wid icuden gher tudert n yeqvayliyen ddaw n wemnekcem arumi , ufighed yiwen wergaz di myal tivratin yura im yal amusnaw di ddunit werjin ur disseda awa « nekni s leqvayel  » « aqvayli  » negh tamurt n leqvayel » ayagui dayen iy divegnen dakken imdanen agi llan d’agdud ghas akken ur zrin ara , assen yecban assa myal aqvayli yessefk ad yesselmed iwarraw-is agerruj id yejja da Lmulud ……
    tanmirt a Crif

    • Tanemmirt a Crif! Lhant akk tebratin-nni a kabylman yerna si tmezwarut alamma d taneggarut. γas akken s trumit i tent-yura, iban s teqbaylit i yella yettxemmim. D sser n teqbaylit i d as-yernan ccbaḥa i trumit-is, γas ulamma d tutlayt(tarumit) icebḍen ula d nettat. Ah lemmer yessin Sarkuzi taqbaylit, wissen anwa iwumi ara iεelleq cciεa-nni-nsen n yiseγ???

  2. azul fellak a gma Crif
    ad ak inigh di tazwara tanemirt tameqrant iwesmekti agi igerzen , dda lmulud n at Ce3ban d yiwen seg yergazn n tmusni d i durew tmurt n leqvayel wegin yettwatu wergaz yecban wagi ,bghigh ad dinigh nek ass yecban assa aqlin la qaregh deg yiwen n yedlisen-is « lettres a ses amis  » id yerran ghef watas n yestaqsiyen -iw , aladgha wid icuden gher tudert n yeqvayliyen ddaw n wemnekcem arumi , ufighed yiwen wergaz di myal tivratin yura im yal amusnaw di ddunit werjin ur disseda awa « nekni s leqvayel  » « aqvayli  » negh tamurt n leqvayel » ayagui dayen iy divegnen dakken imdanen agi llan d’agdud ghas akken ur zrin ara , assen yecban assa myal aqvayli yessefk ad yesselmed iwarraw-is agerruj id yejja da Lmulud ……
    tanmirt a Crif

    • Tanemmirt a Crif! Lhant akk tebratin-nni a kabylman yerna si tmezwarut alamma d taneggarut. γas akken s trumit i tent-yura, iban s teqbaylit i yella yettxemmim. D sser n teqbaylit i d as-yernan ccbaḥa i trumit-is, γas ulamma d tutlayt(tarumit) icebḍen ula d nettat. Ah lemmer yessin Sarkuzi taqbaylit, wissen anwa iwumi ara iεelleq cciεa-nni-nsen n yiseγ???

  3. azul i kunwi s umata yettarun s tmeslayt Taqbaylit, yelha wawal ghef win yuran « mmi-s n igellil » maca ass-a yelha a neddu gher zdat iwakken ur nettili ara d igellilen n dayem.
    i tikkelt tissnat tenemmirt-nwen.
    Ameziane

  4. azul i kunwi s umata yettarun s tmeslayt Taqbaylit, yelha wawal ghef win yuran « mmi-s n igellil » maca ass-a yelha a neddu gher zdat iwakken ur nettili ara d igellilen n dayem.
    i tikkelt tissnat tenemmirt-nwen.
    Ameziane

    • yura adlis: isefra n Ssi Muḥend, ula d idlisen nniḍen yura s Tfansist, γef tmetti Taqbaylit i γef d-wwin awal, acku iḥar melmi ara kksen iγeblan, ad tifrir tagut, ad idiren akk di talwit widak-is yellan ttwaḥeqren, degmi yettḥuddu γef imeγban, icenga-nneγ ccuḥnen-t nγan-t di 62 akken kan i d-tefrari, deg imir ar da acḥal am netta nγan, imi εerḍen a γ-hudden.

    • yura adlis: isefra n Ssi Muḥend, ula d idlisen nniḍen yura s Tfansist, γef tmetti Taqbaylit i γef d-wwin awal, acku iḥar melmi ara kksen iγeblan, ad tifrir tagut, ad idiren akk di talwit widak-is yellan ttwaḥeqren, degmi yettḥuddu γef imeγban, icenga-nneγ ccuḥnen-t nγan-t di 62 akken kan i d-tefrari, deg imir ar da acḥal am netta nγan, imi εerḍen a γ-hudden.

Comments are closed.