CRif Xeddam yewweḍ s anida ara nnaweḍ.

10
251

Crif Xeddam

Iluled Crif Xeddam deg ayyur n fuṛaṛ 1927 deg taddart Nat Bumesεud (Ɛin lḥemmam). Imawlan-is d imrabḍen yernu aɣerbaz ibaεd ɣef wexxam, ihi yuzn-it baba-s ɣer zawya (tareḥmanit) Nat Bujlil. Lamaεna ur iεaṭl ara deg-s imi yeṭṭef abrid ɣer Lezzayer tamaneɣt ad inadi ɣef uxeddim, syen yunag ar Fransa deg 1947 am netta am ilmeẓyen di lweqt-nni.

Deg Paris yezga ixeddem di lluzin maca yeqqar daɣen azawan, solfej d ccna. Isbed tarbaεt n ccna deg 1954. Mi d yewwi iman-is, yejmaε iṣurdiyen yessufeɣ aḍebsi-ines amezwaru (seg ljib-is) deg 1955 « yelli-s n tmurt-iw laεnaya n temεict-iw ». Din din tekcem taɣect n uccenay-a deg ulawen n leqbayel. Anfaras Pathé Marconi isla yis. Yules-as asufeɣ n uḍebsi amezwaru yerna wiyaḍ am « yelli-s lfamiliya » akk d « inni d ma tḥemelḍ iyi ».

Icna-d Crif Xeddam ɣef tmurt d tudert n yal ass n Iqbayliyen, ɣef lɣeṛba d tayri amedya Nadya, ǧeṛǧiṛa, lemri, a leḥbab, εacen, zzman, Bgayet telha. Mi d-yuɣal si Fransa ikcemn ɣer wexxam n ṛadyu anda yexdem nnig 20 isegwasen. Tella ɣures nnuba yettwasnen aṭas, « iɣenayen uzekka » ansi fɣen aṭas icennayen n teqbaylit am Lunis At Mengellat i d-yecnan zdat-s « ma truḍ » deg useggas 1967.

Yerna yessufeɣ tizlatin niḍen am « lukan id tettuɣal temẓi » akk d « tenna-yi yemma » anda itcekkir tilawin. Yura daɣen i Nwaṛa yecna yides tizlatin am « nemfaraq ur nxemmem » akk d « ula d nek yewεaṛ ad ttuɣ ».

Crif Xeddam si ger imezwura i d-iskecmen lεud d upyano ar ccna n teqbaylit lamaεna bnadem m’ara isel i tezlatin-is ittḥulfu s rruḥ n teqbaylit tedder deg-sent. Tesufeɣ Taseɛdit Yasin adlis s tefransist ma tebɣam ad teɣrem ɣef tmeddurt-is : Cherif Kheddam ou l’amour de l’art, « Crif Xeddam neɣ tayri n tẓuṛi » ɣer tizrigin La Decouverte/Awal, Paris deg 1995.

Yiwet seg tezlatin-ines :

Aha kker zwi iman-ik

Aha kker zwi iman-ik

Am wakken yebbwi-k naddam

Lxiṛ i d tefka tmurt-ik

Din i k yetṛaǧu wexxam

Ṛuḥ a gma lli-d allen-ik

A ttwaliḍ ansi εaddan

Tenniḍ ad beddleɣ amḍiq

Win teǧǧiḍ deg wemḍiq-ik

Wi εzizen teǧǧiḍt di ṭṭiq

Tettuḍ lhedṛa n jeddi-k

Uki-d ma telliḍ d uḥdiq

Qbel ad yekfu weεwin-ik

Ur yenfiε wayen i k yexḍan

Muqel kra ɣer deffir

Tesεid widak i d yeǧǧan

Ur d tefruriḍ deg cekkir

Mmekt id rriḥa imawlan

Mebla ma tkerseḍ anyir

Ger tiṭ ɣer wayen d ǧǧan

Lateṛ nnsen ḥader a t tnekṛeḍ

Mačči d ayen i yetfakkan

Ahat kecc ur teεlimeḍ

Ur k tsemmiḥen iɣerban

S twenza-k syen i d teffɣeḍ

ɣur Wikipedia.

10 COMMENTS

  1. Azul
    Nessen Crif Xeddam deg tallit itevsiyen n 33 tours; Nemghured yides deg imir n tesfifin (tikasitin); issedha yagh gher taggara ayyi s CéDéyat ynes.
    Lmut n Crif Xeddam d lexsara tamuqrant ghas akken isem is ad yugar i tervat id itnekkaren. Ayen id yedja deg wunnar n cna d agerruj s wazal meqren i yedles aqvayli d yedles amazigh s umata.
    Ihi as nini kan : ers deg talwit, siwet slam i ymezwura.

    • Mi das-slix i lexbar, yunag wallax-iw xer useggas-nni n 2000, mi iyi-d-yerra xef yiseqsiyen n tdiwennit i d-yeffxen deg uxmis L’hebdo n tmurt. Yejja-yax ur nebni fell-as maca tura ulayxer ma nru, akken i yenna Lounis Aït Menguellet : D akal i t-id-yessekren, i yezzin fell-as, yecca-t. Ad as-nini kan : xas tensid, ur temmuted, tezgid akked watmaten-ik i lebda ; ens deg talwit ar asmi k-in-nawed.

  2. Acḥal d abrid ay ssliγ, i yemma tenna-d anneγ , a mmi ur tesεiḍ ay ččiγ, deg dmarren a k-t-id-fkeγ, ula d akurfa ur t-ṛwiγ, amek ara k-id-ssmeγreγ. Dda Crif Xeddam yessemγer ccna n Teqbaylit. Akken qqaren: ayen iḥemmel wul, tteddun iḍarren d wallaγ ar γur-s. Tameγra i s-gan di Zenith, ilmen-d n umuli wis semmusan n ccna, aṭas i d-yasan rran-as azal meqqer, armi teččur tzeqqa ulanda ibedd wemdan, Dda Crif d anaẓur ttεanaden inaẓuren, yeğğa-d s wacu ara t-id-nettadder ilebda. Ssgunfu di talwit, ad fell-ak tammayt n Yaĸuc, tabγest d liser i wid d-yeggran, i twacult, d Yeqbayliyen i k-iḥemmlen.

  3. Azul
    Nessen Crif Xeddam deg tallit itevsiyen n 33 tours; Nemghured yides deg imir n tesfifin (tikasitin); issedha yagh gher taggara ayyi s CéDéyat ynes.
    Lmut n Crif Xeddam d lexsara tamuqrant ghas akken isem is ad yugar i tervat id itnekkaren. Ayen id yedja deg wunnar n cna d agerruj s wazal meqren i yedles aqvayli d yedles amazigh s umata.
    Ihi as nini kan : ers deg talwit, siwet slam i ymezwura.

    • Mi das-slix i lexbar, yunag wallax-iw xer useggas-nni n 2000, mi iyi-d-yerra xef yiseqsiyen n tdiwennit i d-yeffxen deg uxmis L’hebdo n tmurt. Yejja-yax ur nebni fell-as maca tura ulayxer ma nru, akken i yenna Lounis Aït Menguellet : D akal i t-id-yessekren, i yezzin fell-as, yecca-t. Ad as-nini kan : xas tensid, ur temmuted, tezgid akked watmaten-ik i lebda ; ens deg talwit ar asmi k-in-nawed.

  4. Acḥal d abrid ay ssliγ, i yemma tenna-d anneγ , a mmi ur tesεiḍ ay ččiγ, deg dmarren a k-t-id-fkeγ, ula d akurfa ur t-ṛwiγ, amek ara k-id-ssmeγreγ. Dda Crif Xeddam yessemγer ccna n Teqbaylit. Akken qqaren: ayen iḥemmel wul, tteddun iḍarren d wallaγ ar γur-s. Tameγra i s-gan di Zenith, ilmen-d n umuli wis semmusan n ccna, aṭas i d-yasan rran-as azal meqqer, armi teččur tzeqqa ulanda ibedd wemdan, Dda Crif d anaẓur ttεanaden inaẓuren, yeğğa-d s wacu ara t-id-nettadder ilebda. Ssgunfu di talwit, ad fell-ak tammayt n Yaĸuc, tabγest d liser i wid d-yeggran, i twacult, d Yeqbayliyen i k-iḥemmlen.

  5. D a jgu ameqqran i ɣ-yeǧǧan, d awzɣi ad t-nettu. Almi d ass i degi s-sliɣ i tikkelt tamezwarut di taɣect nni « tirga ufennan », asmi lliɣ meẓẓiyeɣ, i hṣiɣ s lqima n ṣṣeh i yesɛa ccna aqbayli. Meɛna bɣiɣ kan ad d-iniɣ yiwet n tyawsa: nsell i medden dima qqaren belli d amusiqi i d-yefkan udem atrar i tzuri taqbaylit. Nek ttwaliɣ ula di timedyazt ayen i yura mačči d menwala; d ayen i nezmer ad nernu ɣer teskla tagraɣlant. M’ara ad nmuqel, amedya ɣer tayect » lemri », neɣ ḍɣa, « mi ẓriɣ ǧeɛleɣ d lmuluk ziɣen d taekwemt ẓẓayen », asefru-ya d ayen yugaren imeslayen n ccna, d atemdyazt lqayen i g-laqen ad tettwaru, ssarameɣ d ayen ara neg i tmedyazt-is yak ssya d asawen. Ad fellas yeɛfu Rebbi.

  6. D a jgu ameqqran i ɣ-yeǧǧan, d awzɣi ad t-nettu. Almi d ass i degi s-sliɣ i tikkelt tamezwarut di taɣect nni « tirga ufennan », asmi lliɣ meẓẓiyeɣ, i hṣiɣ s lqima n ṣṣeh i yesɛa ccna aqbayli. Meɛna bɣiɣ kan ad d-iniɣ yiwet n tyawsa: nsell i medden dima qqaren belli d amusiqi i d-yefkan udem atrar i tzuri taqbaylit. Nek ttwaliɣ ula di timedyazt ayen i yura mačči d menwala; d ayen i nezmer ad nernu ɣer teskla tagraɣlant. M’ara ad nmuqel, amedya ɣer tayect » lemri », neɣ ḍɣa, « mi ẓriɣ ǧeɛleɣ d lmuluk ziɣen d taekwemt ẓẓayen », asefru-ya d ayen yugaren imeslayen n ccna, d atemdyazt lqayen i g-laqen ad tettwaru, ssarameɣ d ayen ara neg i tmedyazt-is yak ssya d asawen. Ad fellas yeɛfu Rebbi.

Comments are closed.