20 yebrir d tiɣri n tlelli i weɣlan aqbayli

0
262

Deg wass yecban ass-a di 1980 i yegdel udabu amharsiw azzayri asarag n Dda lmulud ɣef tmedyazt taqburt n Tmurt n Yiqbayliyen. Adabu yellan mgal idles-nneɣ iɣunza ad isel i tmedyazt taqbaylit axater iɣucc-itt. Fiḥel ma ḥkiɣ-awen-d ayen i d-iḍefren gar tmenɣiwin d leḥbusat. Dacu kan d ass-nni i yeldin tiwwura i weɣref aqbayli akken ad yessuter izerfan n tinekkit-is d izerfan n tegdut izzayriyen sumata, lameεna ar ass-a ur d-nufi ula d yiwen yid-neɣ deg umennuɣ ama i tugdut ama i tmaziɣt.

Daɣen deg wass yecban ass-a deg 2001 di tefsut taberkant ideg yenɣa udabu 127 yilmeẓyen iqbayliyen s rṣas n ijadarmiyen. Ugar n tfira deg-sen ay ttwaεedren. Aṭas deg-sen ar ass-a ur ufin tujit. Inedliben-nnsen ur εeddan sdat n teɣdemt, ɣur-sen amzun d izan ay nɣan, ma d nekkni ɣur-neɣ d izmawen, d imeɣrasen mazal-iten deg wulawen-nneɣ.

Seg tedyant-a i d-yuki weɣlan aqbayli. Aɣref-nneɣ yufa-d iman-is rran-t amzun d aεdaw n daxel. Ayen akk yexdem d lxir i tmurt n Lezzayer yuɣal-as d ixmir.

Dacu ur nexdim i tmurt n Lezzayer ama deg umennuɣ ɣef tugdut ama deg umennuɣ mgal rebrab. 25 iseggasen aya imi teldi tegnit i yikubar nekni nekkat ad nesbedd s ikubar iqbayliyen, tugdut, talakt d teɣdemt timettit di tmurt n Lezzayer, tagara nufa-d tamurt taqbaylit di lḥif d temḥeqranit d useεreb d rebrab.

I wid aɣ-d-yeqqaren Lezzayer d tamurt-nneɣ ur netteǧǧa ara tardast deg-s a sen-ini rret-d tamurt taqbaylit d ayla-nnwen qbel ma tεeddam ar sdat. Axater limer d imawlan n tmurt taqbaylit i nella tili taqbaylit d tutlayt tamezwarut. Tilli ur nesεeddiw annect-n n lḥif deg yidles deg tdamsa d rebrab d tukkerḍa n imerkatiyen iqbayliyen d tmenɣwin. Ihi ur nelli d imawlan n Lezzayer ur nelli d imawlan n Tmurt Yiqbayliyen.

Limer d ilelliyen i nella tilli ismawen-nneɣ deg tkartiwin n tnekkit uran s teqbaylit, mačči s snat n tutlayin tijenṭaḍin (taɛrabt d tefransist). Limer d ilelliyen i nella deg tmurt-nneɣ tilli yiwen ur aɣ-igeddel ad nefk ismawen imaziɣen i warraw-nneɣ.

Iḍelli imawlan-nneɣ llan d imeɣban n Lezzayer tafransist ass-a nekni aqlaɣ d imeɣban n Lezzayer taεrabt.

Anagar s uwanek aqbayli ay nezmr ad nili deg talwit s tnekkit-nneɣ d yidles-nneɣ.

Ad yidir uɣref aqbayli d ilelli d asdimani.

Kader Dahdah