Avrid n tafat

0
411
Avrid n tafat
Avrid n tafat

Tiɣilt ɣef nɛedda ad mazal tayeḍ, am akken akka iɣ-tura di twenza* nneɣ. Mi iruḥ wa ad d-yuɣal wayeḍ, ad yezdel* am tyaẓiṭ ɣef tmellalin. Tilufa dima ad d-ttlalant, ad d-teffeɣent, ad d-tefruruxent* am yefrax. Widak i yḥekmen ar ass-a werǧin fkan azal i wegdud*. Erran-t am akken d aceṭṭiḍ mi teḥwaǧen ad sburren yis neɣ ad sefḍen ɣer-s iḍarren-nsen. Agdud deg wigi, wa yedda deg ubrid-nsen (01), wayeḍ ṛekḍen-t mi i d-yezga zzat n ubrid-nsen.

Acku*, widak yeṭṭfen aḍabu, rran iman-nsen amzun d iwaɣezniwen* di tmurt meṛṛa. Llan kra deg umaḍal* ass-a hatenad ddaw n wakal, ulac win i tin-id-ittadren. Ad nemmekti Mussolini, Hitler, Stalin, Pinochet, fiḥel ma nettu izirdi n Buxerruba, Ben Bella, atg…Σeddan, fsin am udfel yuɣalen d aman (02). Akka i tḍerru d umeṣbaṭli.

Widak agi srewten* maca yewweḍ-d wass-nsen armi kra sbedden n lbaṭel yemmar am tkerṭunin n wurar, am tḥejjurin n dduminu (03). Ihi kra ara yebnun ɣef lbaṭel anect yebɣu yeqqim ad yuɣal d axrib*. Hattay tidett, acku ḥala tidett i yeṣṣawaḍen, i yettkemmilen abrid nejren at tidett, at wawal, at izerfan. Inna wemɣar azemni zik : « Nezmer an-nkellex akk medden kra n tikal, nezmer an-nkellex kra n yemdanen yal tikal, ur nezmir ara an-nkellex akk medden yal tikelt ». Widak yeṭfen akersi walan anect-a, maca ɛemden. Zedlen deg lɛecc am tyuzaḍ i yzedlen akken ad d-ssefruri txidas*, tikerkas* u yernu ɛemden.

Wid yefkan tudert nsen d asefel, ruḥen kra din wer d-iban am tqeṭṭiṭ deg ubisar (04), maca kra din ur d-yewwi talwit d tifrat i wuguren deg i nettidir (05). Akka i ḍerrunt d wegdud ur nceffu ara, yettun amezruy-ines yelha d wayal n medden.
Ma tecfam asmi i d-qqaren widak nneɣ : »nekni akk aɛraben d atmaten », « kunwi d moṣṣad aken i sedduyen akken ad tferqem tamurt nneɣ ». Neqqar-asen : « Yelha wul-nwen amer s tidett, tili meqqar aken-id-iṣaḥ kra n tmekkant di l’anǧiri d watmaten-nwen agi n tmara ».

S wudem n tdukli, n talwit, n tegmatt n tkerkas kra sɛerqen abrid n tlelli armi uɣalen yemdanen ur ttamnen yiwen ɣas ad d-iruḥ s wudem n ṣṣfa d tegmatt. D imdanen am wiyi i yesxerven avrid nejren imezwura am Benaï Waɛli, Amer Uḥemmuda d yemdukal-is (a sen-yaafu Yillu). D wiyi diɣen s yisem n « nekni akk d atmaten, d aɛraben », armi ddan deg tcerkett n tegrawt n Ujda. Tawaɣit atnad mazal-iten lla ttkemmilen s txeddaɛit deg teddaɛit-nsen ɣef lmend i demma n iɛeddisen-nsen.

Xulfen abrid i d-ikemmel Mas Bessaoud Md A i yefkan ula d netta afud is-d-yeggran i 62 akken ad yekkes tavarda tamynut i iɣ-rran  » watmaten n tmara » u s ufus n wid i wumi nefka laman.

Tura yewweḍ-d lawan akken imdanen meṛṛa ad walin ulac leɣlaḍ tikelt agi, acku ma naɛreq deg iberdan, tagara nneɣ d nnger ara nemmager. Γas akken akk ayen yeḍran, iɛeddan, yuzzlen idamen n tmegraḍ, iqbayliyen mazal-iten ur d-ukin si meɣrud n leqrun uya. Akit ! Akit a wid yegnen, berka-ken iḍes, sbeddet lqedd-nwen am yiwen, akken ad tecbum igduden n ddunit.

Lemɛani deg awal :
01) Deg widak nneɣ llan deg-sen wid yeddan deg lsistam i d-yennulfan asmi yeffeɣ urumi. Qqaren-as : « lsistam n at uqenddur n waɛraven-inselmen ». . Imdanen agi ur sɛan kra n nnif d lḥerma. Aɣvel-nsen d win n weɣrum ; deg anect-a, ur fkan ara akk medden afus i ucengu akken ad aɣ-yessenger. Mazal gran-d at trugza ur nettnuz ara s teḥvult n weɣrum. Akken yella deg awal : « wa a t-id-yawi nnif, wayeḍ a t-id-yawi lḥif » neɣ tamara.
02) Neqqar i wayen yufgen ur d-neǧǧa ara later uzekka. Kra zerɛen yeddem-it waḍu acku ires ɣef lvaṭel d tkerkas.
03) Neqqar-it i wayen ur irisen ara af llsas iṣeḥḥa, ireṣṣan. Mačči ɣef tidett.
04) Ayen ara yeddun deg twaɣit ur d-nessegray ara kra n wayen yelhan. D asfel.
05) Aseddrem ukavar FIS, ur d yegla s kra n tlelli, d tutlayt nneɣ. kra din yewwit waḍu acku kellexen aɣ widak numen am iseggasen yezrin : si 1926 armi 2001.

Amawal :
twenza : n f sing. front. Destin. Diri-tt twenza-s (qui n’a pas de chance).
yezdel : v zdel. 3 pers du masc sing. Couver des œufs.
tefruruxent : v int. qui sortent de leurs coquilles, leurs œufs.
wegdud : n masc sing.peuple,
acku : parce que, axaṭer
iwaɣezniwen : n masc plur. ogres. se dit d’une personne méchante
umaḍal : n masc sing. monde
srewten : v serwet, erwet. vanner, écraser, détruire, déstabiliser., atg.
axrib : n masc ing. ruine, maison abondonnée.
txidas : n fem plur. ruses, tromperies.
tikerkas : n fem plur. tromperies, légèretés, manque de sérieux.
ɛemden : v ɛemd. (ils). complice de,… Faire volontairement. Faire semblant.

Expression du jour :
« Ur d-iban am tqeṭṭiṭ deg ubisar » : Partir sans laisser de traces. Disparaitre.

Hand berkouk