Aεraven akked wactal

0
893
aεrab
aεrab

TAMURT – Aεraven reksen* actal-nsen* d ddin dima d yiwen akken ad uɣalen qwan yid-sen u diɣen ad ertin* ar yegduden s lekmal-nsen. S yenna imiren, ad weṛten timura akked wayla i ddmen. Tasudest* agi tesaweḍ-iten ad sefsin iɣerfan yemxalafen yid-sen ar lqaleb n wectal aεrab neɣ acami*.

Aɛrab s yiman-is yefruri-d deg snat n ctali: yiwet d tahendit, tayeḍ di tberkant. Ibeggen-d taskant*(udem) ur iban d amellal neɣ berrik meḥsub d axemri. Ihi, bac ad tesbaɛdem iman-nwen seg actal agi akked wallalen* n userti*, iwwi-d ad ttesbaɛdem iman-nwen d tarwa-nwen ɣef kra yellan d ayla-nsen: ddin d taɛrbit* ak d ttutlayt i yuɣalen d amutur, d lgaz oil ines it-isedduyen.

Anect-a, ilaq-awen ad d-snulfum ddin ara yilin nwen neɣ ma ulac zedlet* ajjed* nniḍen yellan yagi yewjed (amedya, am ddin amasihi (akatuliki, aprutistan neɣ anglikani).Zik di leqrun i yɛaddan, Igliziyen d Almaniyen s Mas Martin Lutter* isen-d-inejren abrid iseḥḥan n win deg ddan ar zzat yernu yelhan i talsa* s lekmal-is.

Llan yagi imedyaten n userti* d uɛabbwel* ar usenger maḍi i d-yeḍran. Aɛraven kecmen-d Taferka taɣerbit*, si lqern VIII ar ass-a. Si lqern nni ar tura, ḍran-d imedyaten n userti* di ldjihat anda iɣerfan nehren-ten ar leqqu* ak d nnger*, acku segnen-ten s tirga n ddin i ten-ikellexen af useḍmaɛ n ljennet di laxert-nsen*.

Lemtul n widak i ynegren di leqrun yezrin, hatenad : Ifinisyanen, Iferaunen , yuɣal ass-agi ulac-iten akken llan, mḥan deg tudert.
Imazighen atnad tura d ineggura deg ubrid yellan teddun ar usenger* adelsan u diɣen d ttiɣdas* n waɛraven-agi f d-nettmeslay; uɣalen hecden deg uxaluḍ i ten-ikcemen di yal tamurt sɣur ddan akken ad becren* awal-nsen i yegduden, maca tasnakta* neɣ tisreḍt-nsen*, werǧin tehced neɣ teḥfa.

Imaziɣen n tura, atnad ttwaḥeqren deg akal n lejdud-nsen d babat-sen. Γlin deg “ucebbak n imeɣban* deg usnuhyu” * n uctal d tanilsit*; maca aεraben d yexdimen-nsen d acu bɣan, d acu i suturen deg wid ernan: Ad ten-daweɛn* ar tutlyat d iṣuḍaf * n ddin, tin i wumi semman tacerɛit. Iṣuḍaf yellan uqran : a) anegzum ifassen d iḍaren, atg…
b) Zwaǧ d qus n tlawin. c) Tameṭṭut ur tettebuṭi ara, ur tesɛedday ara tesriḥ n tenhert, atg…

Tameṭṭut ur ilaq ara ad teffeɣ bɣir aɛjar ar berra n wexxam. Ternuḍ-d mačči d yiwet anida tilawin ttwarekḍent, ttwamerzent, ttumeḥqent ar tmurt u yernu ttsusument am umdan yeččan aksum n yesɣi. Xas akken, ur qbilent ara lqanun agi n tcerɛit n imtɛarben ttemtɛarbin akked yexdimen nsen. Xilla deg imaziɣen ertin, (beddlen taglimt am izerman di tefsut), ar leqwanen agi n ddin akken ad afen lehna; s yenna uɣalen ǧǧan tutlayt n lejdud-nsen, ddmen tin imnekcem n Uqba Ibn Unafaɛ, n Ben Laden.

Wammag, taqbaylit neɣ tamaziɣt sumata, tif ayendin tutlayt n banu Hilal s meyya d amur. Muqlet kan:

a) Nekni nessawal seg ixef n yiles, n icenfiren d wuglan; nutni, tarwa n Bexta si tyersi, deg ugerjum, atg.

b) Nekni ma yuker yiwen, atg… ad yefk lextiya i taddart. Idrimen nni a d xedmen yissen aman, abrid, atg…

Hattan tcerɛit n Uqvayli, n Umaziɣ aḥerri. Seg txidas n waɛraven d ttkerkas d wayen akk i d-wwin yid-sen asmi d-usan ar Tmazɣa. Ass-agi aqwran yuɣal d ayla n imaziɣen, ma d tamurt wwin-asen-tt ignawiyen

* Martin Lutter: d amusnaw i yeselhan, ynejren ddin amasiḥ i wumi qqaren le protestantisme u d wagi i yesduklen tutlayt talmanit iyellan niqal ttantalit u defreq af krad n tantaliyin*.

* Anda is-neqqaren wid yumnen s kerkas n imtɛraben d temtɛrabin n Tferka taɣervit: « llan issafen n tament ak d wid n wudi d tisfenǧin d tḥedrin n weɣrum ara d-iɣellin suffella ».

Amawal
eksen: mêler /actal: race /ertin: assimiler /wayla: patrimoine /tasudest: stratégie
lqaleb: moule /cami: sémite /taskant: caracteristique. /allalen: instruments
aserti: assimilation /ddin d taɛrbit : islam et arabité /zedlet :adopter
ajjed: religion /talsa : humanité /ɛabbwel: tentative /tantalit: dialecte
Taferka taɣerbit: Afrique du Nord. /leqqu: aneantissement /nnger: destruction
asenger genocide /abeccer: prêcher/imeɣban: victime/tasnakta : ideologie
tisreḍt: doctrine/asnuhyu : discrimination/tanilsit : linguistique/daweɛn: soumettre/iṣuḍaf: lois/tesriḥ n tenhert: permis de conduire.

Hand Berkouk

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here