Tajmilt i yilmeẓyen nneɣ n 14 yunyu 2001

0
2838
Cfut ay at Lhif
Cfut ay at Lhif

TAMURT – Ass-a 14 yunyu 2020, d amuli n wasmi tarwa taqbaylit, meẓẓi meqqer, mmaren ɣer tmanaɣt n Lzayer. Ass-a, d win n leḥzen, acku aqdud aqbayli iruḥ akken ad yessers tiɣerɣer n lesqer ar iffasen n uselwa Abdalɛziz Butefliqa. Ilmeẓyen nneɣ, ruḥen s talwit, s ifassen nsen d ilmawen, kra din ur yezdiɣ allaɣ nsen akken ad wwten ḥedd neɣ ad erẓen kra.

Tagara nni, aḍabu azayri amharsan imugger-iten-id s iḥersiwen-is, si jaddarmiyen-is, atg,… Maca d acu akk i yettɣiḍen, ayen qerriḥen imi i d-yeserkec fell-asen  » iqfayliyen » n tmanaɣt . « Iqfayliyen-agi »(qeflen) d widak id-ilulen di tmanaɣt sumata, kra n twaculin-nsen i iggudjan si 1962, asmi akken i yeffeɣ urumi di tmurt
nneɣ.

Tarwa n twaculin-a, i d-fruri, id-lul dinna, maca fɣen-d ḥecdent (dégénérées) seg usɛareb n uɣerbaz azayri. Kren-d din, sbɛaden iman-nsen ɣef ayen yellan d aqbayli. Dderya-agi, mačči d imawlan-nsent, maca serḥen-asen, gman-d am « ugersal di teẓgi »(ulac ttrebga). Gman-d ger imtaɛrben d temtɛarbin, ulac kra i ten-iferqen d waɛraben-inselmen n usekkak. Tutlayt i rran dayla nsen, i si lla ttzuxxun, d taqnawit, neɣ tinna akkeni wumi qqaren tadderdjit. Ttagi i ttmeslayen mara mlilen waygarasen, xas akken lemden taqbaylit si temẓi ɣer
imawlan-nsen, widak akken i iruḥen si tmurt taqbaylit seg i tefra lggirra n urumi.

Tarwa yagi n twaculin tiqbayliyin nekkrent laṣel, nekkrent tutlayt nsen, berran di laɛwayed n teqbaylit, berran di teqbaylit. Nutni bɣan ad ilin « d izayriyren n tmanaɣt » neɣ « izayriyen-kan ». Am akken teẓram yagi, yak kra n uqbayli mara yuɣal d azayri, ilaq as ad iberri, ad isemmeḥ si teqbaylit-is, « ad yesbeɣ d aɛrab » akken ad ittwaqbel ar imtaɛrben d temtɛarbin, ilaq-as ad yenkker lejud-is, tanedra-s. Ad iberri di kra ara t-ittcabin ar uqbayli n tmurt taqbaylit. Ihi, d wigi id-yeddan, i d-iqecɛen, i d-rejmen deg ilmeẓyen nneɣ iqbayliyen d teqbayliyin di tmanaɣt ass n 14 yunyu 2001. Ddan-d fkan iɣallen-nsen akken ad rejmen, ad jerḥen, ad nɣenn iqbayliyen d Teqbayliyin am nutni, widak nni akken i yekkaten ɣef izerfan-nsen ula d nutni.

Ma twalam irkwel tiɣerɣert n Leqser, taɛna akk imezdaɣ n tmurt tazayrit, maca nutni yesdderɣel-iten lkerh i deg tturebban seg asmi i d-lulen. Tazwara, d tiwaculin nsen i iberran yagi si zik si tnaṣlit nsen, i ten-yesbaɛden s kra yellan d aqbayli, d amaziɣ sumata. Dagi i ten yekcem lɣwec tazwara d tmuḥqranit n yiman nsen i sen-yuɣalen ar tagara d lkerh n yiman-nsen (la haine de soi). Imawlan nsen, ilaq ad twalim d akken ddan ula d nutni deg tucḍa n tarwa nsen, acku ma tarwa nsen berran di tjaddit, sebba d imawlan nsen. Di tmanaɣt, ur d-qqimen ara leqbaylel ass-a, widak n trugza, n nnif i yeṭṭfen di tjaddit taqbaylit.

Qrib akken llan « beddlen tagwlimt am izerman di tefsut », akken neqqar deg umedya. Ayagi mačči d nekk it-id-yennan. Amenzu i t-id-yennan d mas Muḥend Fellag (at-idekkeṛ Ṛebbi s lxiṛ), asmi i d-ḥekku di skiččat-is. Dayen is-id-yeḍran asmi i d-yekcem ɣer tmanaɣt d agrud. Inna-t-id diɣen Said Saadi deg idles ines, anda i sen–isemma i twaculin agi : »Iqbayliyen i iɣemqen » (kabyles engloutis), ddan deg uḥemmal n taɛrabt-tineslemt n usekka i ten-isḥernen seg wedlis d tutlayt nsen taqvaylit.

Ihi, d wigi i d icenga imeqraren n uzekka di tmanaɣt, atg,… yernu ḥadret ad as-teqqarem ur ẓran ara d acu i xeddmen, maca ɛamden u xtaren abrid i wwin d’abrid ɣer nnger. Tecfam, tecfamt akk, xilla degwen d akken i taluft nni n FIS, akken llan Iqfayliyen-a n tmanaɣt ddan deg at iččumar, akken ad bnun « dewla tineslemt tazayrit», xas akken 100% n Iqbayliyen d Teqbayliyin n tmurt fernen tugdut d oikabaren n FFS d RCD. Iqfayliyen-agi, werdjin ḥesben iman-nsen d Iqbayliyen am wiyaḍ, maca d’Izayriyen inselmen, d aɛraben-inselmen,… am tmiwa nniḍen i tmurt tazayrit.

D widak agi i « d aṭṭan n uqbayli »; amer tiwaculin tiqbayliyin n tmanaɣt rebbant tarwa-nsent, tili mačči akka ara tili taluft. Alukan terbiḥeḍ a yul, yal aqbayli ad d-yarew Iqbayliyen d Tiqbayliyin, mačči d  » lizanjirian », acku wigi, tteffɣen-d sebɣen d’aɛraben-inselmen. Nemmeslay-d yagi ɣef tarwa am sekka yecban tagi. Nenna-d yagi: « widak ara itɛarben, ad berrin, ad kerhen iman-nsen », « ad baɛden ɣef kra ara ten-isqerben ɣef teqbayli ». Aqbayli ara d-yarwen imsɛarb neɣ timsɛarbt, d widak ara yettḥammin, ara yettḥuddun tamurt n Tapalistinit, ad ttnaɣen mgal tamurt Taqbaylit d yedles ines.

Teẓram akka neɣ mazal ? Tarwa nwen, nkent ma sebɣen d aɛraben-inselemn ad ttnaɣen atmaten-nsen Iqbayliyen d Teqbayliyn, wid mazal-iten ur sbiɣen ara am nutni. Aqbayli d Teqbaylit, mara d-ssefrurex dderya, ilaq ad d-sefruri Iqbayliyen d Teqbaylin akken azekka ad ilin d tama n uqbayli, amma di lferḥ neɣ di lqerḥ. Maca amur ameqran deg Iqbayliyen mara kecmen ar tmanaɣt neɣ tiɣremt n imsɛarben d temsɛarbin nniḍen, ad uɣalen ar tagara d’aɛaraben-inselmen.

Ilmeẓyen iḥruren nneɣ n tmurt taqbaylit, mi ruḥen ar tmanaɣt, ur bnan ara akken a ten-id-mmagren izayriyen aɛraben-inselemn s lebbwas d ijenwiyen dderya taḥramt ! Ur banen ara, msakit, akken Iqfayliyen n tmanaɣt itɛarben ad ddun d iḥersiwen neɣ d imsulta n uḍabu akken asen-fken lemɛawna mgal atmaten-nsen iqbayliyen.

Nekk, ur lliɣ ara dinna akken ad teḥkuɣ akk ayen yeḍran, tixnanasin i xedmen tarwa n twaculin n « teqfayliyin timṭurniyin ». Ass n 14 yunyu, muten ṭam n terwiḥin anida llan garasen sin d imesjernanen. S teqbaylit neqqar-as deg umedya n usirem: « akken tebɣuḍ tiɣzifeḍ a yiḍ, uleqrar ad d-bin tafat ». Amennuɣ ad ikkemmel deg webrid nejren imezwura am Laimec Ali, Bennai Si Wali, armi d Besɛaud Mḥend Aɛrab d Said Ḥennuz d imussuten adelsanen n imaziɣen tkemmeḍ armi d tefsut taberkant, d MAK, URK, RPK, atg,….

Hand Berkouk

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here