Leqbayel yesderɣel umussu n ḥirak

0
1273
Kabylie
Kabylie

TAMURT – Seg asmi Lzayer tewwi timunent-is, niɣil yakw nekni s Iqbayliyen, ilaq ad newwet akken « Lzayer ad tuɣal d tugdut », akken a nidir deg idles nneɣ, tinekkit nneɣ, izerfan nneɣ akken i llan, maca aḍabu azayri amharsan n waɛraben-inselmen yugi, ur yeffiɣ ara fell-as
wanect-a.

Sebba i d-yufa d akken, ma ulac « Lzayer ad tefreq », « ad
ibḍu ugdud azayri illan d yiwen ɣef sin iḥricen», u diɣen amma « ad
ternu d takna tmaziɣt ɣef tutlayt n taɛrabt ». D tigi i d sebbat i
d-ittaf dima si 1962 ar tura ; maca nwala, nefhem d akken d ayla nneɣ
i yugin ad yidir, ugaden-t ad yeffukti, ad tennerni tutlayt taqbaylit,
ima ahat « ad tt-tedj ɣer deffir taɛrabt agi si ttzuxxun »? Netta, yuɣ
lḥal d azɣuzer kan id-ibanen, d nnḥas i izedɣen ulawen nsen mgal
taqbaylit. D tagi kan i d sebba.

Tawaɣit, mazal ar tura, llan xilla n Iqbayliyen d Teqbayliyin i
yettamenen imi tabaɛen lḥirak agi u smuzguten i Iqbayliyen d
Teqbayliyin isertiyen n tkellax, i qeblen ad ddun d aqfafen, widak i
iqeddcen i waɛraben-inselmen n usekkak. U yernu Iqbayliyen d
Teqbayliyin d isertiyen agi, ur zmiren ara ad d-xedmen kra n
temliliyin beṛṛa n twilayin am Tizi, Bgayet d Tubiret. Ayagi d ayen i
twalam meṛṛa, ulac ula yiwen deg-sen i yeffɣen ar twilayin n
taɛrabin-tinselmin. Twalam akk Karim Ṭabbu anida i d-irza akken ad
isufeɣ ssem-is mgal annay amaziɣ u yemmeslay-d i Iqbayliyen d
Teqbayliyin, i d-yusan ɣur-s, s tutlayt n taɛrabt akked d trumit am
akken d iberraniyen i llan.

Iqbayliyen d Teqbayliyin agi i yezwaren zzat n lḥirak, ẓran, ḥsan d
akken ugin-ten anida nniḍen imi d Iqbayliyen d Teqbayliyin i llan.
Ugin-ten, ugin-tent di twilayin timsɛarbin.
Agejdur ameqran anda ula icenga yecban Lɛarbi Ziṭuṭ, Amir dz,
Bensedira, Dhina, d wiyaḍ meṛṛa gman-d, ddan-d deg ubrid n « tugdut »
agi nsen. Netta yuɣ lḥal, akken kan ad kecmen ɣer tlemmast ad
asen-awin kra n Iqbayliyen d Teqbayliyin deg ubrid n tneslemt d
taɛrabt nsen. Icenga yagi lla d-tesmirin tiddyulujit nsen deg allaɣ n
tlemẓyen n Ilmeẓyen nneɣ, widak mazal ur d-faqen ara deg iman-nsen
mgal acengu aɛrab-ineslem, yekkaten si 62 akken ad a ten-yemḥu.

Lla d zerɛen, lla d-zuzuren tddyulujit nsen deg uẓeṭṭa n fcb i
Iqbayliyen d Teqbayliyn akken ad ddun deg ubrid n taɛarabt n tneslemt.
Twalam-ten akk deg wennar amma di Tizi neɣ di Vgayet d Tubiret amek i
ttuɣun akken llan s lislugu n taɛrabt ? Ayagi mačči illa kra i
d-nesnulaf, d ayen twalam yakk di tbiddiyutin a tagmatt.

Isluguyen (slogans) agi n taɛrabt d ayen i sen-d-yusan deg tama n
uḍabu akken ad seddun akken ibɣa lḥirak agi yesaɛraben tamurt
taqbaylit. Icenga yagi i d-udreɣ icban Lɛarbi Ziṭut, atg,…uɣalen d
nutni i wumi semḥasen Iqbayliyen d Teqbayliyin, mačči i isetiyen d
imusnawn Iqbayliyen d Teqbayliyin illan niqal iferqen ddin d tsertit
iman-is (laiques).
Iswi n wanect-a, d ayen ara yessiwḍen ad yessenger idles nneɣ ɣef i
nettḥarab d leqrun uya. D tufɣa n wennar deg umecwar n tlelli d tugdut
n umennuɣ nneɣ i d-newwi si 62 ar ass-a. D acu yeblan Aqbayli akken ad
yuɣal « d izimer » ara iḍefren uccen ara t-yeččen tagara ? Neẓra,
nessen, nwala d akken tiddyulujit n taɛrabt-tineslemt d tin ur nqebbel
ara

ad tidir teqbaylit d tmaziɣt neɣ tutlayt nniḍen ur necba yara tutlayt
n Okba ibn Nafaa. Ur tezmir ara tagi a kwen-truḥ si tmuɣli nwen, nwent
? Anida terram iqerray-nwen, nwent ?
Teẓram d acu i xeddmen isertiyen d kra n imusnawen Iqbayliyen d
Teqbayliyin deg leqdic nsen, d akken wehhan agdud aqbayli deg ubrid n
nnger, n meḥḥu n tnekkit d yedles nsen. D wagi i d abrid d-wwin
imusnawen d tmusnawin ig nehren d imelyan n iqbayliyen deg ubrid n
Ḥirak n waɛraben-inselmen.

Nettwali libandrul (banderolles) s tutlayt n taɛrabt, isuɣan s
tegnawit n tmanaɣt, qeddmen s ẓẓur imeɣnasen d tmeɣnasin n timunent
taqbaylit, kksen-asen annay aqbayli deg ifassen-nsen. Deg ayagi nefhem
ur yezmir ara i lzayer n uzekka yagi nsen ad tidir deg-s tmurt
taqbaylit neɣ agdud aqbayli u ad yesɛu amur n izerfan-isen ɣef yettnaɣ
mgal aḍabu.

Akken agdud aqbayli ad yawi, ad yidir yidles ines, ilaq-as ad d-yawi
timunent ines, ma ulac ad iteddu ad yenger. Tagi ilaq ad walin
Iqbayliyen d Teqbayliyin agi yeddan di l ḥirak agi n izayriyen. Lḥirak
agi d win ara yessalin taɛrabt d waɛraben di ccan ameqran, maca agdud
aqbayli ad iqqim di taterǧett taneggarut, idles nneɣ, ma tkemmel aka
ad yenger.

Hand Berkouk

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here