A Yillu di laɛnaya-k, ḥareb ɣef tmurt taqbaylit !

0
3906
Lhirak di Xerrata
Lhirak di Xerrata

TAMURT – D lawan akken a nbeddet ar tmurt taqbaylit, anagar tagi iɣ-d-yegran tura. Ulac asirem akken as-tinim tamurt tazayrit ad ken-teg amkan «di « lzzayer tamaynut » i lla ken-d-cennun. Ilaq ad twalim, anida i dnegwrat, abaɛda deg asmi i d-ikker uḥirak agi n twaɣit. Nniɣ-d n twaɣit, acku ur d-yewwi ara ayen icebḥen, i zeddigen i teqbaylit. Nwala-ten d isertiyen d tsertiyin nneɣ i yezwaren i tegmatt akken a ten-yawin d aqfafen, akken ad ɣellten wiyaḍ, widak nni i neɣunzat si zik.

Llan yeqbayliyen d Teqbayliyin i mazal umnen d akken ad d-tili tegrawla anida aqbayli d waɛrab ad idiren di leqder d tlelli-s n yal yiwen. Ayagi d awezɣi ar ɣur-i, nekk wi-yicban. Nekk umneɣ d akken abrid agi iɣ-ddewwin ilmeẓyen akked isertiyen iqbayliyen, ad aɣ-awin ar nnger. Ur d-ttili tugdut, ur tettidir teqbaylit. Tutlayt lla ttsemmiḥen deg-s, kra n widak i yumnen s uḥirak n imsɛarben d temsɛarbin. Ur ttargut ara a yatmaten ma tkemmlem deg ubrid agi i d-tewwim si 16 furar 2019 i Kherrata. Ma nebɣa a nilit, ad d-nawit izerfan nneɣ, am nekwni am igduden. Ilaq-aɣ a nedduklet akken a
nessiwḍet ar yiswi n timuzɣa, am akken ad ttebnan imenza n 1949.

Tazwara isuɣan ad ilin s tutlayt n teqbaylit, ayen i wumi neqqar lislugan (slogans). Libandrul, ilaq ad ttawrunt s teqbaylit, mačči s tutlayt n taɛrabt. Tura ma tɣilem « ilaq ad tedjem deg lḥeq-nwen akken a ken-qeblen izayriyen d tzayriyin, wagi ar tagara a ken-yuɣal d tandemmit. Ili-k, mmel-d akken telli telliḍ ay Aqbayli a Taqbaylit zzat n tarwa n Bexta , ur sen-ttmeslayet ara s tegnawit (taɛrabt n ubrid) ur d tefferet ara iṭij s uɣerbal ! Ur sen kennut ara ay
Iqbayliyena Tibayliyin, ma ulaca ken yawi yasif d asawen, mačči d akessar am medden .

Abrid n uḥirak d abrid yecban win n tegrawla 54/62. Tura ma teqblem ayagi, am Karim Tabbou d Moḥsin Belbbas yeddan d iqfafen, agdud aqbayli ur umineɣ ara ifaq anida i iteddu. Ihi, yal Aqbayli, yal Taqbaylit i ifaqe, d lwaǧeb fell-aken ad d-ten-sfiqem Iqbayliyen nniḍen akken ur ttwakellaxen. Ilaq ad tellim allen-nwen, taɛerrubit lla d-ttaẓ am lmerḍ deg tfekka n umdan. Nekk i ken-iheddren akka, aqli ttidireɣ deg wennar, ttwaliɣ Iqbayliyen d Teqbayliyin amek illa « bran
i ṭṭbel deg waman ».

Ur tḥaraben ara ɣef tutlayt d yedles-nsen, tagnwit n tmanaɣt, lla tt-id-ttawint twaculin tiqbayliyen yettidiren d imsɛarben d temsɛarbin di yal tamnaḍt n tmurt tazayrit. Segasmi akka i d-teffɣen ar wabrid s xawa-xawa, walaɣ Iqbayliyen llin-asen abrid akken ad d-kecmen ar tzeqqa, ɣer wagens. Netta, mačči akka i d-iwi ma nebɣat a nili deg
imal. Ilaq-aɣ ad d-nbeggen akken nella, d Iqbayliyen s tutlayt d llebsa nneɣ s ansayen nneɣ, atg,…. Maca, walaɣ tagara-ya, Aqbayli ibra i wallen-is zzat n uxiṛṛiḍen n aɛrab-ineslem n izayriyen. Walit-d tamuɣli inu ddawa yagi:

Tawaɣit ntwaculin tiqbayliyin-a, hujrent, yennejlan f ddemma n weɣrum amcum. Xilla uya, yal yiwen d acu it-iwwin, ɣer wanida i iruḥ akken ad yidir ger wigi i wumi neqqar : « aɛraben-inselemn n usekkak ». Ass-a, xas wid i iruḥen si tuddart deg iseggasen n 60,70, tura sefrurxen lɛacuc ; d tiwaculin timeqranin, maca tarwa-nsent i d d-ilulen i berra n tmurt taqbaylit, kra din iruḥasen. Wissen amek, qqiment-d-kan kra n twaculin i mazal ṭṭefent di laṣel-nsent, abaɛda
tutlayt, acku d ttagi akk i d iziɣer (âme) n wegdud. Tarwa-nsen, ula d nutni urwen-d dderya, maca yiwen deg-sen ur yessawal taqbaylit (ad yenǧu Ṛebbi lmumen).

Mara d-rezfen deg ussan imuras, anagar taɛrabt i tt-ifuḥen garasen di tlemmast n tuddar. Ur d-faqen ara deg iman-nsen, msakit d akken : »beddlen taglimt am izerman di tefsut ». U teddun ar nnger-nsen, nsent. « Ad ruḥen, am tqeṭṭiṭ deg ubisar », lmaɛna-ines : kra dinn ur d-ittɣima deg-sen, ur d-itteggray. Aḥlil msakit, neqqar-as s teqbaylit
taqurant : « ur yuksan ḥedd it-yuɣen ». Wedjin fkan-d tamuɣli-nsen ɣer nnger i ten-ittrajun, kra n tsuta ar zzat akken llan ad ɛurben, « ad sebɣen » d aɛraben.

Am imeqranen, am imectaḥ, yiwen ur d yewwi s lexbar akken ad yeddekwel, ad d-isddekwel widak-is. Amer d lebɣi, yal yiwen, yiwet, ilaq-as ad yissin tutlayt-is ma yebɣa ad yidir d aqbayli,d taqbaylit, ma yebɣa ad iṭṭef di tjaddit-is, taneddra-s. Ayagi akk iruḥ-asen, aḥlil msakit ! Ulac deg-sen win ara d-yessakin wayeḍ. Teḍra yasen am winna akken yeṭṭfen luṭurut, tumuɣli ɣer deffir ulac-itt. Ad yesser Ṛebbi tamurt taqbaylit !!! acku, wigi i d avirus ameqqran ig ɣelben aviruscovid19 agi ig yemmɣen ɣef lɛamma deg umaḍal meṛṛa.

Wigi « imanagen » n ddaxel n tmurt, yeblaten uvirus i wumi neqqar : « taɛrabt tineslemt n usekkak », maca nutni amzun d iqbayliyen am wiyiḍ.
1) D nutni i d-yettawin ajeǧǧiḍ n tegnawit (tadderdjit) ayen i wumi neqqar : asɛarb (arabisation) ar tuddar d lqarub-nsen.

2) D nutni i ig zerɛen ddin agi « asalafi d uwahabi »(salafisme et wahhabime) ɣet twaculin nsen, ssexdamen-tent akken ad uɣalent am nutni, ar ujerbub akked d uniqab agi. D wigi a sen yeqqaren « takessiwt tlaq ad telsemt kan di tmeɣriwin, di berra ilaq d aqenddur d ujerbub n waɛraben ».

Ass-a twalam, tagnawit akked d uqenddur kecmen-d ɣer tuddar nneɣ u d tiwaculin agi i d sebba n unekcum n ujedjiḍ agi n waɛraben-inselmen.
3) Tawaɣit nniḍen, cerken nnesba akked d twaculin timsɛarbin. Ass-a, qrib ulac tawacult taqbaylit ur d-newwi yara neɣ ur nefka yara tawellitt-is i twacult timsɛarbet. Yernu, tawaɣit i tent-yugaren akk, semlalayen tullas n tmurt taqbaylit akken ad aɣent imsɛarben illan d ldjiran neɣ d lḥbab-nsent n tmanaɣt neɣ n Wehran, ateg,…

Hand Berkouk

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here