Awal ɣef tefsut n yimaziɣen – Tafsut imaziɣen ger yiḍelli d wassa

2
674
Awal ɣef tefsut n yimaziɣen
Awal ɣef tefsut n yimaziɣen

Cfiɣ amzun d iḍelli
Ɣef ussigna mi iɣum agur
Cckal yeɣli-d i znad
Tamurt yečča-tt unaɣur

Iseggasen n 70, tamurt n Leqbayel tettel deg ufezqi n tguni. Lxuf akked ustehzi yesbeɣ ɣef ulawen, yesluɣ allaɣen s tumlilit n tsusmi akked wanuz. Tidmi tesberber ɣef uɛekkaz n ukraf, ul yeskucber di lxelwa n unuɣni.

Deg tegnit-nni Aqbayli yewwet s uqerru ɣer lqaɛ, yassader i wallen, yunnef i yidles ad yekcem deg uzabuq n tatut. Tamettant teẓled iffasen-is ɣer wayen yellan d-iseɣ. Aglugel yuɣalen d adal ɣef tassiwin n yimdanen, yerra zzerb i usafar yesduqqusen ul akken ad yegriwel amer ad yesmenteg bab-is akken ad iqelleb anda akka yedda yixef-is :

Ur ẓriɣ ansi i d-kkiɣ
Ur walleɣ s anda tedduɣ
Mi yekkreɣ ad steqsiɣ
Ad affeɣ liḥala tluɣ
Amzun seg yigenni id ɣliɣ
Ccah deg-i mi tettuɣ !

Ur yeɛqil ḥedd iman-is ur yefriẓ ḥed tadyant yellan. Timadit tefsa deg timad tijenṭaḍin am uɛeqqar di tmedwa n tkellax. Ayen akk ara d yerren lɛez i yiman n teqbaylit yemderkal ɣef ugur n yilem yessan am yir aɛdil ɣef wakal n yidles. Aselqef n kra n wayen i d-yeqqimen d later n tilin, aɣref yettak-d anza akken ad icebbel tidmi n wid yettwalin mebla allen, n wid yettnadin mebla iḍarren.

Muqleɣ tamurt umaziɣ
Yugurten wallaɣ udem-ik
Nessma-nni n wanda lliɣ
Ḥulfaɣ tcewweq s yisem-ik

Awal n tidet ɣef wawal, tiqit n laṣel ɣef tiqit, yefrawes uẓar umu d- tessawel tara. Aṣeḍru n tafat ɣef wayeḍ, tuttra yattawin ɣer uɣbalu n tudert ɣef tuttra, anadi n yiman ɣef unadi, ldint-d wallen yennudmen, brarḥen lecfur yesemeɛezden ɣef twaɣit yellan, ɣef rekku iḥuzan ttemra, ɣef yiɣisan icellḥen ixef yesidiren ixef.

Ɣef leɛyun ttmeslayen
Nekni ur neẓri d acu
Wissen d timmi neɣ d allen
Neɣ dayen niḍen nettu
Akit a widen yeṭṭsen
Idles nneɣ la ireku.

Ifeṭṭiwjen n tnekera nnudan ɣef uẓemẓum deg times tettaf iman-is, seg uẓemẓum ɣer wayeḍ tekker times di tignawt, tafsut yesḥurjulen ɣef leɣrur temlal akked ttbut. D asefru yettwarzen d lesnin, d awal aqbur tesbur taka n yisaggasen i d-yeddem umusnaw,d nitni i- yerẓan asalu ɣer tikli metwal iman yettraǧun iman-is. Abrid yesawal di ɛacrin Yibirir, akken ad yerreẓ afud i tamra akken ad yer ljehd i nnmara. Di ccew ččuren yiberden s yimyaten n yergazen d tulawin akken ad nadin lḥal yejlan :

Yeḥzen lwad aɛissi
Mi yebda imenɣi
Yewweḍ-iten lɛesker deg yiḍ
Tuddar slant irekelli
Ṣubbent ɣer Tizi
Yal abrid a yettfeggiḍ
Ur telli d tisselbi
Neḥwaj tilelli
Uqbel aɣ ḥarren ɣer lḥiḍ

Yendeq umrar n tugdi, sḍiḍ yekcem snasel ikablen umeyyez. Iberdan yeccḍen, tikwal suffuɣen ɣer ugni n littaɛ, ayen akken yellan d awezɣi yers-d ɣer umnar, yenǧer ubrid i tnekriwin amezruy yella di ttiɛad akken agdud ad yaru adlis ameynut ara d yerren azal i yisem-is. Lmut ɣas tewwi, leḥbus xas ɛebban, maca yettwakkes xemsa ɣef yimi, lmenṭaq tuɣal-it id nnuba, abrid n yimal isserreḥ akken ad ǧǧuǧgen deg-s isefra yettawin asirmed aḥiḥa :

Amacahu
Ɣef udrar mi d yerra ṣṣut
Lhib-as tewwḍed ɣer waraw-is
Amacahu
S yidmaren i ttqabalen lmut

Sɛerqen i uɛdaw later-is.Ɛerqen i uɛdaw later-is, Yefsi wuzzal ddaw derz n tikli n widen yenwan itran sellen i usiwel. Yeɣli uɛekkaz deg yifassen n wid yenwan d- iɣil i d ddewa n taluft. Ger targit n wihid akked d wigi yeɣli yidles ger iɣuraf n tmenqas. Ayen akken i d-yefda leɣla ziɣ yenza s rxa ! Deg yimir tekcem tegrawla di tmedwa yeǧǧan lemwaji itetten irgazen xas akken sebba ur telli. Taḥbubt tassawel i teḥbubt , mmaren-d lemḥayen ansi ur yebni ḥedd. Zrint tfeswin ḥuzzen yiɣisan, deg akken atmaten ziɣ wa ijebedd wa ikerref. Tenugdem tallit, teɣli-d tebrek ɣef tefsut tinna akken yessazlen leɛrac. Tagmet di tegnit n ddiq thubbed s leɣṣeb akken lḥamu n yidamen ad tarew tabɣest yettaken lmun i lebɣi. Allen yeɛyan bedden-t ɣef wakal yettwakerzen d iẓekwan, di ccew yettban d akken deg ugni n tuccḍa lmumen iḥeḍren yella i wakken ad yer agadir ɣef imeɣben yeɣlin :

Am win yettseqin i wassif
Yesenzeh deg-s leɛrac !!!
Uqbel ad tegrem asurif
Ad tezwirem nnif
Ma ulac tamaziɣt
Ulac.. ulac .. ulac

Amenuɣ ur irekamel, ma ssmaḥ amek akken ? laṣel yettmeǧǧid ger tuɣmas i t-iḍurren. Widen iwaɛɛan i wawal gren deg yir urar armi tagallit-nsen tella-d kan : « aḥḥeq nekk ! ». Xas akken « nekk » id aɣ d sneɛten yecba d lemri iceqqen. Tesmirjiḥ tafat ɣef udem-is tettuɣaled d tifawtin yesmundulen iẓri. Ar melmi widen ufella ad mɣunzun d widen n wadda ? Ar melmi widen n wedda ad tihin ɣef widen n ufella ? Tuttra teɛluleq ger ugraw i yidles d tirni n inelmayen d umusu n timanit. Ma d agdud ? Simal la nezzhen deg-s leɛrac di lawan deg abrid n deɛwessu iḍul…. iḍul…

At Slimane Hamid

2 COMMENTS

  1. azul, Iqvayliyen rran-d deg waṭas yid-sen i teγri n umussu n timanit, ama deg Tizi, Vgayet, Tuviret, tura dayen neẓra, ala timanit i tmurt n Yeqvayliyen, ara γ-id-yekksen ilevda seddaw uzaglu n tεarbubit,
    ma d sin ikuvar-a-nneγ, nutni ilaq ad meyzen ciṭuḥ, ur γ-ttawin ara kan deg tlufa ur n-ttfakka.

  2. azul, Iqvayliyen rran-d deg waṭas yid-sen i teγri n umussu n timanit, ama deg Tizi, Vgayet, Tuviret, tura dayen neẓra, ala timanit i tmurt n Yeqvayliyen, ara γ-id-yekksen ilevda seddaw uzaglu n tεarbubit,
    ma d sin ikuvar-a-nneγ, nutni ilaq ad meyzen ciṭuḥ, ur γ-ttawin ara kan deg tlufa ur n-ttfakka.

Comments are closed.