Tamaziɣt Tazwawt di tɣiwant

44
15601
tamazight ulac-it
tamazight ulac-it

Zik nenna: « Tamaziɣt di Lakul ». Dɣa annect-a nessaweḍ ɣur-s. Dacu kan ar ass-a, amḍiq i tesɛa Tmaziɣt Tazwawt deg iɣerbazen mačči d abrid yessufuɣen. Di tmurt-nneɣ nesɣaray tutlayt-nneɣ am akken d yiwet n tutlayt taberranit.
Asmi nettsuɣu: “Tamaziɣt di Lakul », nettu yiwet n taluft: Nettu ur nenni ara dacu ara ad xedmen yad (tid) i tt-yeɣran, mara a d-ffɣen seg iɣerbazen?
Ihi tura yessefk a d-nini: « Tamaziɣt Tazwawat deg yexxamen n tɣiwanin ».

Nekk ssneɣ tura ala yiwet n tɣiwant di ddunit, anida itella tira s Tmaziɣt. Taɣiwant-a isem-is Frankfurt am Main di Lalman. Dinna yella yiwen n Wezwaw yessaweḍ almi yettaru tibratin s Tmaziɣt Tazwawt s yisem n unabaḍ n yeɣrem n Frankfurt am Main. Taɣiwant-a tessufuɣ-d iḍrisen ula s Tmaziɣt Tarifit, acku di Frankfurt am Main llan kra n 7000 n Imerrukiyen. Kra n 95% deg-sen d Imaziɣen Irifiyen. Amedeya: Atan dacu i yuran ɣef yiwet n tkarṭiwt s Tmaziɣt Taririft: « Ijj n tesɣart i yewdan merra ». Azal-is s Tmaziɣt Tazwawt: « Yiwet n tesɣart (azref) i yal amdan ». Ɣas drus deg-sen i yettarun, i yeqqaren s Tmaziɣt Tarifit, dacu kan m’ara a sen d-iɣer yiwen kra s tutlayt-nsen tayemmat, ttnecraḥen wulawen-nsen aṭas.

Acuɣer di tmurt-nneɣ ar ass-a ulac Tamaziɣt Tazwawt deg yexxamen n tɣiwanin? Imerzwura-nneɣ nnan: « Kra yella, kra yerna ». Kra yella: Neẓra ur nesɛi ara anabaḍ ara ad yerren tutlayt-nneɣ d tutlayt tunṣibt, d tutlayt n umahil. Deg tama nniḍen, ula d nekni ar tura ur nettak ara i tutlayt-nneɣ azal i tuklal.

Aṭas deg-neɣ ur ẓrin ara, tutlayt-nneɣ tezmer akk i wayen izemrent tutlayin nniḍen. Ihi ma tkemmel akka tmara atan tutlayt-nneɣ ad tenger kra n wass.
Tarwa n wakud atrar n wass-a ur tzemmer ara ad tedder war timacinin. Aṭas n tmacinin zemmrent kan ad ddunt s tira. Ma yella tutlayt-nneɣ ur tuɣal ara d tutlayt n tmacinin, ihi ur tzemmer ara ad tedder gar tutlayin nniḍen. Ihi tarwa-nneɣ ad terwel ɣer tutlayin nniḍen.

Tutlayt-nneɣ yessefk ad tili d tutlayt n umahil deg kra yellan n weḥric n tmeddurt.

I wakken tutlayt-nneɣ ur tnegger ara, yessefk:
– a nesɛu anbaḍ ara ad yeddun (akken yessefk) ɣef taluft-a n tira s tutlayt-nneɣ deg kra yellan n weḥric n tmeddurt.
– Yessefk a d-yaweḍ wass, anida di tmurt-nneɣ Tamaziɣt Tazwawt, yiwen ur izemmer ad yesɛu amahil deg tedbelt n tmurt-nneɣ, ma yella ur yessin ara ad yaru s Tmaziɣt Tazwawt.
– Yessefk a ncemmer iɣallen-nneɣ tura yakan s wawal akkd tira (war imenɣi s udebbuz), i wakken a nessiweḍ ɣer yiswi-nneɣ.

Dacu kan alma d ass-nni ur yessefk ara a neqqim nrebbex iɣallen-nneɣ. Ihi ɣiwel a tarwa n tmurt-nneɣ!!

Tira s tutlayt tayemmat d azref n wemdan. Tira s tutlayt tayemmat d tafat i yesserwalen tallast!!

44 COMMENTS

  1. Azul,

    Igerrez wawal-ik ay ameddakel ! Tamaziɣt yewwi-d ad tili deg yexxamen n tɣiwanin deg yiseggasen-agi d-iteddun.

    Yelha imi tettarum Tamaziɣt Tazwawt (mačči taqbaylit), maca ɣef wakken walaɣ, init kan Tamaziɣt (ulayɣer Tazwawt): iban d Taqbaylit iɣef d-nettmeslay. Yerna mačči akk Iqabyliyen d Izwawen ( wissen ? ur ssineɣ ara amezruy maca nekni ur neqqar ara izwawen i yiman-nneɣ). Ugar ɣef waya, yelha ma yufrar wawal Tamaziɣt acku aya ad yessebɣes timnaḍin nniḍen.

    Deg tama nniḍen, ur ilaq ara ad tettarum « V » acku ayagi d acerreg n Tutlayt (mačči deg weḍris-agi kan, ttmeslayeɣ-d ɣef uɣemmis akken yella ula d tasusant (« publicité ») ).

    Tamawt: Γef wakken ssneɣ, « Ad » yettuɣal d « ara » mi ara nesseqdec « amaɣun »; dɣa ur nettaru ara :  » ara ad yerren », ad naru kan  » ara yerren ».

    Tanemmirt,
    Afud igerrzen

    • Afulay, azul fell-ak!
      Nekk ttaruɣ kan s yisem-iw, akken ssneɣ, mačči s yisem n kra n yiwen neɣ n yiwet.
      Taluft n yisem i tutlayt-nneɣ akkd tmurt-nneɣ mazal ur tefri ara. Nekk d awal-a Tazwawt i yufiɣ yezga-d.
      Akken daɣen i fehmeɣ dda Lmulud, Izwawen d Iqbayliyen merra, mačči kan d Igawawen.
      Ula d taluft n tira s tutlayt-nneɣ ur tefri ara daɣen, akken i tefra ɣer tutlayin nniḍen. Ẓriɣ tura sserwateɣ deg waṭas n tlufa. Dacu kan ssarameɣ kra n wass ad ilin di tmurt-nneɣ yad (tid) ara ad yessifen ayen i nesserwet. Awah ɣas ad taget tira s tutlayt-nneɣ.

      Tanemmirt a gma. Ar tayeḍ. A.A.

    • Azul ay afulay,

      Nek ur d-myezgeɣ ara yid-k deg yiwet n tɣawsa: aseqdec n wawal Tamaziɣt i tutlayt nneɣ taqbaylit neɣ tazwawt. I wacu? Awal agi ass-a d ttasertit i t-yesseqdacen ugar n wid i iran kan ad lemden tutlayt-nsen s nniya-nsen. Ass-a adabu yeqqar « tamaziɣt » d tutlayt nneɣ akken ma nella. Ttidet kan d nekni i t-yerran yeqqel yettmeslay akka, acku zik nni tella temsalt ger ifassen nneɣ kan, nuɣal nnuda a tt-nḥettem ula i wid ur yectaɣlen ara deg-s akkya. Ass-a nfaq (neɣ nelmed seg wayen yezrin) d akken abrid-a i d-newwi d uzlig ur yessufuɣ ara. Acimi? Ma nerra imal n tutlayt nneɣ ger ifassen n wiyaḍ ad ledhun yid-s akken bɣan nutni mačči akken nebɣa nekni a tili. Amedya, am akka d-yenna dd’ Akli, d aselmed n teqbaylit di tmurt amzun d tutlayt taberranit i tella, neɣ d tiliz’ri (tilivizyu) n « tmaziɣt » i d-iga uwanek n Ledzayer i d-yettawin ḥala ɣef tneslemt (amzun d aya kan i yellan di tmeddurt) neɣ yettarun tutlayt nneɣ s yisekkilen n taarabt (ɣur-sen s kra n wayen i yeqdec dda Lmulud neɣ imusnawen i t-id-iḍefren d aɣebbar). Ihi ɣef wayagi ur yessefk ara a nesseqdec awal-a imi anamek-is di tsertit d yiwet n tutlayt yezdin idzayriyen merra (ula d wid ur tt-yettmeslayen ara) dɣa nettmuddu yess allalen i uwanek akken ad icax deg yimal-is.

      • Azul,

        Lemmer azekka, « le pouvoir » ad yeddem awalen-agi: Taqbaylit, Tazwawt, ad ten-isseqdac, d acu ara txedmeḍ ? d acu ara d-tesnulfuḍ ? Tagawawt ? Tabgaytit ? Tabwirit ?

        Ad yili, kečč am wid-nni yettazzalen zik, ɣef Tizzelmdt, taggara sekkren akabar Ayeffus ! Nnan, Tizzelmedt d jyaḥa n temẓi. Llan ttbarriḥen Lezzayer. Ur ssawḍen ara, uɣalen ssawalen tamurt n leqbayel. Azekka ahat, lemmer ad yili kra n wugur deg Tubiret, ad semḥen deg-s ?

        Iεegb-iyi lḥal aṭas imi d-tuddreḍ Dda Lmulud (ad fell-as yeεfu) maca wehmeɣ amek ur twalaḍ ara belli nettat ahat 99 % n tazzla-s mačči deg tmurt n leqbayel ? Yezga di merruk, wargren (ourgla), tinduf, …
        Neɣ ur yessin ara ? yedderɣel ? Ma tsukseḍ-as-d, ur d-rennuɣ awal ! Netta, yeqqar Tantala Taqbaylit ! Tutmayt Tamaziɣt; dɣa deg wedlis-ines i lemdeɣ awal-agi Tantala.

        Aql-i yid-k, mi tenniḍ: « Le pouvoir » ira ad yaru s Taεrabt, dɣa ar ɣur-s ayen yexdem Dda Lmulud d aɣebbar ! Dagi d tidet ! Ur cliεen ara deg Dda Lmulud.

        Nekk ad k-d-rnuɣ yiwen nniḍen, ar ɣur-s, ayen akk yexdem Dda Lmulud d aɣebbar. Ssarameɣ a d-dduḍ yid-i. Widak yettarun V deg wemkan n B ! Ar ɣur-i d « le pouvoir » i ten-id-yeffabrikin. Fɣen-d mgal akk imussnawen n Tmaziɣt. Azekka, adabu ad ɣ-d-yini : Talatinit neɣ Tamεemmrit, yal wa amek tt-yettaru ! Yerna yesεa azref ma ǧehden wigi n V !
        Dɣa ma yella tẓewrem, ur teǧǧam ara a d-arun V deg weɣmis-nwen.

        Taggara, riɣ ad k-iniɣ, afud igerrzen, tanemmirt ilmend n wayen txeddmen ɣef Teqbaylit neɣ Tazwawt.
        Nek ḥemmleɣ-ten i sin wawalen-agi maca tutlayt-inu d Tamaziɣt.

        Tutlayt n Iqbayliyen d Tamaziɣt ar 100% n Leqbayel seld (qbel) 1994.
        Ur yelli d acu i d-yennulfan deg Tutlayt seg 1994 ar ass-a !
        Acimi ihi i beddlen tamuɣli kra n yemdanen ? Bɣan ad sxedmen Tutlayt deg tsertit am wakken xedmen wat ičumar s ddin !

        Suref-iyi ma cḍeɣ.

        Tanemmirt

        Tamawt: SELD = « avant » ɣef wakken ssneɣ

        • azul a Brahim;
          Nekk akken ssneɣ:
          – Send : avant
          Md: Sendiḍelli, Sendilindi, Sendawasendilindi..
          – Seld : après
          Md: Seldazekka

          • Azul a Berkus,

            nekkni nqqar seliḍelli, seldazekka.
            mačči ar waya i muqleɣ, lemedɣ-d anamek deg tezwart i yura Amar Mezdad i wedlis isefra d-nussufeɣ deg 1992. Ahat, seg-s ar ass-a ibeddel unamek …
            Yerna nekk ur ssineɣ ara mliḥ Tamaziɣt …

            Tanemmirt

        • tameslayt nnegh alama ttura,,ism-is taqvailit,u tekkad si tmazight!ma ttamazight i tettmeslayedd ay affulay,ruh m sehham d’ iterggiyen,d yemzzaviyen,ed wid akk yettmeslayen yal tutlayt id yekkan si tmazight.axxatter,tamazight am le latin,kkanted sedgs attas n tutlayin,ruh tura gher utteliyani,negh aspenyuli,ma ag ed yini,tameslayt-is,ttafransawit,yerna kkat-ed akk segg yiwet n’el jjedra.yeggurad tura,wid i yettarun s-v macci s-b,ivan sani is qussedd,maena etghelddedd,nekk aqli asexdamegh v yerna adavu ur id yettakkara issurdiyen,u macci ed netta i yidyenan sexdem v.nwalla kkan tura,bbelli,v yeseshhal ama ttira,ama ed leqraya,maena,ar zdat yezmer ad iveddel,ulac ayen ikerfen,yal taghawsa t ttevedil.i yit surfem,at id inigh s rumit,rien n’est figé,tout evolue.
          tanmirt,ad yefekk rebbi lewqam,daya i nesaram.

  2. yelha umagrad-ik akli azwaw.

    Amdakel nneγ afulay imeslay-d γef yisem tamurt tazwawt ,ma yewwi-d as-nbeddel isem i tmurt-nneγ , imi isem tamurt taqbaylit d-isem ur ḥmil ani kra n yiqbayliyen acku yusa-d seg taεrabt .

    nzemer as nsemmi tanudmit « NUMIDIE ».

    isem-a d-isem anasli u yerna yewwi-yas-d i tamurt nneγ ad temγur ur tettγima ani (ara) deg tlisa i tesεa tura.

    • Azul fell-ak a Kad d!
      Isem-a n « Numidie » akken walaɣ nekk yelha. Ula d nekk aṭas n tikwal i nniɣ d yiman-iw, awal-a yezmer ad yerr ɣef tmurt-nneɣ. Dɣa yiwen umaziɣ di Kanada (canada) isemma-iman-is « Anumid » (netta yettarut -t s tefransist). Dacu kan awal-a « Tanudmit » ẓẓay acemma ɣef yad (tid) ur nelli d Izwawen. Nezmer a sen-semmi « Numidya » Dacu ara tiniḍ?
      Tanemmirt. Ar tayeḍ. A.A.

    • Azul a dda Akli d Kad!

      Akken ttwaliɣ awal-a « Numidi » ur yelli nneɣ akkya, aẓar-is d agriki u d irumanen i t-yefkan i at tagelda n Numidya. Ma nwala anamek-is a naf « d imdanen yeddren s tyessawt ur yezgin ara deg yiwen n wemḍiq », dɣa seg wawal-a i d-yekka wawal n tefrensist « Nomade ». Yessefk a nẓer deg tallit nni bḍan yakan yimaziɣen d iɣerfan llan yegtulen, imasilen, imazaysilen, imuritanen, inumiden…

      Nek umneɣ d akken nekni s yezwawen ur nekki ɣer tgelda n Numidya wala ɣer tiyaḍ, nedder seg zik n zik d ilelliyen. I wacu?

      – Tamezwarut tussna n ‘archéologie’ teqqar-d Ǧerǧer yettwazdeɣ si ngum tallit nni yakan u imezdaɣ-is cudden ɣer wakal (bennun ixxamen), Inumidyen yeṭṭfen luḍa akken nwala ttidiren s tyessawt u tgaǧǧan seg wemḍiq ɣer wayeḍ.

      -Tis snat anagraw asertan n tmetti nneɣ d inigi: nessedday tilufa nneɣ di tugdut u ɣur-neɣ imdanen yiwen n wazal akk i sɛan u nḥemmel ara ccifan ɣef iqerray-nneɣ, ihi ur cukteɣ nezmer a nili nesɛa kra ugellid i ɣ-iḥekmen.

      Ɣas akken tilisa n tgeldiwin timaziɣin n tallit n irumanen mači d ayen ibanen s ttbut – [walit da (s tefrensist->http://www.yataghene.net/KabNews003.htm#nh7%5D-, maca uddren-aɣ-d kra n imazrayen ilatiniyen di tallit nni nnan nekni s yimezdaɣ n « wedrar n wuzzal » (Mont Ferratus), Ǧerǧer ass-a, werǧin yeḥkim deg-neɣ yiwen…atg. Akken neẓra merra, amezruy d win i iḥekkmen i t-yettarun, ihi nekni segmi ur yeḥkim yiwen deg-neɣ daɣen ur nuri ara tutlayt nneɣ, ihi nedder kan di « rrif umezruy ». Ttwaliɣ d aya i ɣ-yessawḍen ɣer tegnitt i deg win ur yufin kra fell-aɣ ini yessenteḍ-aɣ ɣer umezruy n tefriqt ugafa s umata!

      Ma d isem a Izwawen cukteɣ almi d tallit talemmast i t-id yudder ben Xeldun akk d umazray aspenyuli Marmol. Ma d Igawawen i yeqqlen d Izwawen wissen? Salem Caker yenna-d mgaraden.

      Imi tenniḍ a dda Akli mači kan d kra n wawalen i wumi yessefk a d-naf tifrat di Timanit, amezruy nneɣ s umata yessefk a s-nales tamuɣli!

      • tanmirt ay arezqi,d’wiggi id idrisen i ghilaqen angherr,temeslayedd-d akken iwata,u d’adris id inecden gher uzekka,gher unadi di tmeddurt iaddan imezwura nnegh,d’sseh,les historiens aezelen agh,nand belli,wergin n’ttekki deg umezruy,ama di masser i feruenen,nnegh di tmazgha,nella u nezgga nettattaf afus i wexssim,laemmer numin s yiman nnegh.maena ,anect aggi d’lekkdev,yenat -id ula d’ gabriel combs,belli ur yumin ara,axxatter,agdud igg ssawdden ad yefekk isem s tutlayt is i yal tama,i yal tivhirt nnegh taqweirt,i yal tahcict,i yal aghersiw,i yal akud ed i yal kra yettidiren di tmazgha,u yeqqim-ed ar as-a.anecta akk ilaq attas n ‘tmusni ed lefhama,ur yurar ara amur ines deg umezruy.ihhi,amezruy nnegh,i nekkwni uyumi ddebwi at naru.macci ed wayedd ar ghed yinin amek enga.

  3. Azul,

    Igerrez wawal-ik ay ameddakel ! Tamaziɣt yewwi-d ad tili deg yexxamen n tɣiwanin deg yiseggasen-agi d-iteddun.

    Yelha imi tettarum Tamaziɣt Tazwawt (mačči taqbaylit), maca ɣef wakken walaɣ, init kan Tamaziɣt (ulayɣer Tazwawt): iban d Taqbaylit iɣef d-nettmeslay. Yerna mačči akk Iqabyliyen d Izwawen ( wissen ? ur ssineɣ ara amezruy maca nekni ur neqqar ara izwawen i yiman-nneɣ). Ugar ɣef waya, yelha ma yufrar wawal Tamaziɣt acku aya ad yessebɣes timnaḍin nniḍen.

    Deg tama nniḍen, ur ilaq ara ad tettarum « V » acku ayagi d acerreg n Tutlayt (mačči deg weḍris-agi kan, ttmeslayeɣ-d ɣef uɣemmis akken yella ula d tasusant (« publicité ») ).

    Tamawt: Γef wakken ssneɣ, « Ad » yettuɣal d « ara » mi ara nesseqdec « amaɣun »; dɣa ur nettaru ara :  » ara ad yerren », ad naru kan  » ara yerren ».

    Tanemmirt,
    Afud igerrzen

    • Afulay, azul fell-ak!
      Nekk ttaruɣ kan s yisem-iw, akken ssneɣ, mačči s yisem n kra n yiwen neɣ n yiwet.
      Taluft n yisem i tutlayt-nneɣ akkd tmurt-nneɣ mazal ur tefri ara. Nekk d awal-a Tazwawt i yufiɣ yezga-d.
      Akken daɣen i fehmeɣ dda Lmulud, Izwawen d Iqbayliyen merra, mačči kan d Igawawen.
      Ula d taluft n tira s tutlayt-nneɣ ur tefri ara daɣen, akken i tefra ɣer tutlayin nniḍen. Ẓriɣ tura sserwateɣ deg waṭas n tlufa. Dacu kan ssarameɣ kra n wass ad ilin di tmurt-nneɣ yad (tid) ara ad yessifen ayen i nesserwet. Awah ɣas ad taget tira s tutlayt-nneɣ.

      Tanemmirt a gma. Ar tayeḍ. A.A.

    • Azul ay afulay,

      Nek ur d-myezgeɣ ara yid-k deg yiwet n tɣawsa: aseqdec n wawal Tamaziɣt i tutlayt nneɣ taqbaylit neɣ tazwawt. I wacu? Awal agi ass-a d ttasertit i t-yesseqdacen ugar n wid i iran kan ad lemden tutlayt-nsen s nniya-nsen. Ass-a adabu yeqqar « tamaziɣt » d tutlayt nneɣ akken ma nella. Ttidet kan d nekni i t-yerran yeqqel yettmeslay akka, acku zik nni tella temsalt ger ifassen nneɣ kan, nuɣal nnuda a tt-nḥettem ula i wid ur yectaɣlen ara deg-s akkya. Ass-a nfaq (neɣ nelmed seg wayen yezrin) d akken abrid-a i d-newwi d uzlig ur yessufuɣ ara. Acimi? Ma nerra imal n tutlayt nneɣ ger ifassen n wiyaḍ ad ledhun yid-s akken bɣan nutni mačči akken nebɣa nekni a tili. Amedya, am akka d-yenna dd’ Akli, d aselmed n teqbaylit di tmurt amzun d tutlayt taberranit i tella, neɣ d tiliz’ri (tilivizyu) n « tmaziɣt » i d-iga uwanek n Ledzayer i d-yettawin ḥala ɣef tneslemt (amzun d aya kan i yellan di tmeddurt) neɣ yettarun tutlayt nneɣ s yisekkilen n taarabt (ɣur-sen s kra n wayen i yeqdec dda Lmulud neɣ imusnawen i t-id-iḍefren d aɣebbar). Ihi ɣef wayagi ur yessefk ara a nesseqdec awal-a imi anamek-is di tsertit d yiwet n tutlayt yezdin idzayriyen merra (ula d wid ur tt-yettmeslayen ara) dɣa nettmuddu yess allalen i uwanek akken ad icax deg yimal-is.

      • Azul,

        Lemmer azekka, « le pouvoir » ad yeddem awalen-agi: Taqbaylit, Tazwawt, ad ten-isseqdac, d acu ara txedmeḍ ? d acu ara d-tesnulfuḍ ? Tagawawt ? Tabgaytit ? Tabwirit ?

        Ad yili, kečč am wid-nni yettazzalen zik, ɣef Tizzelmdt, taggara sekkren akabar Ayeffus ! Nnan, Tizzelmedt d jyaḥa n temẓi. Llan ttbarriḥen Lezzayer. Ur ssawḍen ara, uɣalen ssawalen tamurt n leqbayel. Azekka ahat, lemmer ad yili kra n wugur deg Tubiret, ad semḥen deg-s ?

        Iεegb-iyi lḥal aṭas imi d-tuddreḍ Dda Lmulud (ad fell-as yeεfu) maca wehmeɣ amek ur twalaḍ ara belli nettat ahat 99 % n tazzla-s mačči deg tmurt n leqbayel ? Yezga di merruk, wargren (ourgla), tinduf, …
        Neɣ ur yessin ara ? yedderɣel ? Ma tsukseḍ-as-d, ur d-rennuɣ awal ! Netta, yeqqar Tantala Taqbaylit ! Tutmayt Tamaziɣt; dɣa deg wedlis-ines i lemdeɣ awal-agi Tantala.

        Aql-i yid-k, mi tenniḍ: « Le pouvoir » ira ad yaru s Taεrabt, dɣa ar ɣur-s ayen yexdem Dda Lmulud d aɣebbar ! Dagi d tidet ! Ur cliεen ara deg Dda Lmulud.

        Nekk ad k-d-rnuɣ yiwen nniḍen, ar ɣur-s, ayen akk yexdem Dda Lmulud d aɣebbar. Ssarameɣ a d-dduḍ yid-i. Widak yettarun V deg wemkan n B ! Ar ɣur-i d « le pouvoir » i ten-id-yeffabrikin. Fɣen-d mgal akk imussnawen n Tmaziɣt. Azekka, adabu ad ɣ-d-yini : Talatinit neɣ Tamεemmrit, yal wa amek tt-yettaru ! Yerna yesεa azref ma ǧehden wigi n V !
        Dɣa ma yella tẓewrem, ur teǧǧam ara a d-arun V deg weɣmis-nwen.

        Taggara, riɣ ad k-iniɣ, afud igerrzen, tanemmirt ilmend n wayen txeddmen ɣef Teqbaylit neɣ Tazwawt.
        Nek ḥemmleɣ-ten i sin wawalen-agi maca tutlayt-inu d Tamaziɣt.

        Tutlayt n Iqbayliyen d Tamaziɣt ar 100% n Leqbayel seld (qbel) 1994.
        Ur yelli d acu i d-yennulfan deg Tutlayt seg 1994 ar ass-a !
        Acimi ihi i beddlen tamuɣli kra n yemdanen ? Bɣan ad sxedmen Tutlayt deg tsertit am wakken xedmen wat ičumar s ddin !

        Suref-iyi ma cḍeɣ.

        Tanemmirt

        Tamawt: SELD = « avant » ɣef wakken ssneɣ

        • azul a Brahim;
          Nekk akken ssneɣ:
          – Send : avant
          Md: Sendiḍelli, Sendilindi, Sendawasendilindi..
          – Seld : après
          Md: Seldazekka

          • Azul a Berkus,

            nekkni nqqar seliḍelli, seldazekka.
            mačči ar waya i muqleɣ, lemedɣ-d anamek deg tezwart i yura Amar Mezdad i wedlis isefra d-nussufeɣ deg 1992. Ahat, seg-s ar ass-a ibeddel unamek …
            Yerna nekk ur ssineɣ ara mliḥ Tamaziɣt …

            Tanemmirt

        • tameslayt nnegh alama ttura,,ism-is taqvailit,u tekkad si tmazight!ma ttamazight i tettmeslayedd ay affulay,ruh m sehham d’ iterggiyen,d yemzzaviyen,ed wid akk yettmeslayen yal tutlayt id yekkan si tmazight.axxatter,tamazight am le latin,kkanted sedgs attas n tutlayin,ruh tura gher utteliyani,negh aspenyuli,ma ag ed yini,tameslayt-is,ttafransawit,yerna kkat-ed akk segg yiwet n’el jjedra.yeggurad tura,wid i yettarun s-v macci s-b,ivan sani is qussedd,maena etghelddedd,nekk aqli asexdamegh v yerna adavu ur id yettakkara issurdiyen,u macci ed netta i yidyenan sexdem v.nwalla kkan tura,bbelli,v yeseshhal ama ttira,ama ed leqraya,maena,ar zdat yezmer ad iveddel,ulac ayen ikerfen,yal taghawsa t ttevedil.i yit surfem,at id inigh s rumit,rien n’est figé,tout evolue.
          tanmirt,ad yefekk rebbi lewqam,daya i nesaram.

  4. yelha umagrad-ik akli azwaw.

    Amdakel nneγ afulay imeslay-d γef yisem tamurt tazwawt ,ma yewwi-d as-nbeddel isem i tmurt-nneγ , imi isem tamurt taqbaylit d-isem ur ḥmil ani kra n yiqbayliyen acku yusa-d seg taεrabt .

    nzemer as nsemmi tanudmit « NUMIDIE ».

    isem-a d-isem anasli u yerna yewwi-yas-d i tamurt nneγ ad temγur ur tettγima ani (ara) deg tlisa i tesεa tura.

    • Azul fell-ak a Kad d!
      Isem-a n « Numidie » akken walaɣ nekk yelha. Ula d nekk aṭas n tikwal i nniɣ d yiman-iw, awal-a yezmer ad yerr ɣef tmurt-nneɣ. Dɣa yiwen umaziɣ di Kanada (canada) isemma-iman-is « Anumid » (netta yettarut -t s tefransist). Dacu kan awal-a « Tanudmit » ẓẓay acemma ɣef yad (tid) ur nelli d Izwawen. Nezmer a sen-semmi « Numidya » Dacu ara tiniḍ?
      Tanemmirt. Ar tayeḍ. A.A.

    • Azul a dda Akli d Kad!

      Akken ttwaliɣ awal-a « Numidi » ur yelli nneɣ akkya, aẓar-is d agriki u d irumanen i t-yefkan i at tagelda n Numidya. Ma nwala anamek-is a naf “d imdanen yeddren s tyessawt ur yezgin ara deg yiwen n wemḍiq”, dɣa seg wawal-a i d-yekka wawal n tefrensist « Nomade ». Yessefk a nẓer deg tallit nni bḍan yakan yimaziɣen d iɣerfan llan yegtulen, imasilen, imazaysilen, imuritanen, inumiden…

      Nek umneɣ d akken nekni s yezwawen ur nekki ɣer tgelda n Numidya wala ɣer tiyaḍ, nedder seg zik n zik d ilelliyen. I wacu?

      – Tamezwarut tussna n ‘archéologie’ teqqar-d Ǧerǧer yettwazdeɣ si ngum tallit nni yakan u imezdaɣ-is cudden ɣer wakal (bennun ixxamen), Inumidyen yeṭṭfen luḍa akken nwala ttidiren s tyessawt u tgaǧǧan seg wemḍiq ɣer wayeḍ.

      -Tis snat anagraw asertan n tmetti nneɣ d inigi: nessedday tilufa nneɣ di tugdut u ɣur-neɣ imdanen yiwen n wazal akk i sɛan u nḥemmel ara ccifan ɣef iqerray-nneɣ, ihi ur cukteɣ nezmer a nili nesɛa kra ugellid i ɣ-iḥekmen.

      Ɣas akken tilisa n tgeldiwin timaziɣin n tallit n irumanen mači d ayen ibanen s ttbut – [walit da (s tefrensist->http://www.yataghene.net/KabNews003.htm#nh7%5D-, maca uddren-aɣ-d kra n imazrayen ilatiniyen di tallit nni nnan nekni s yimezdaɣ n “wedrar n wuzzal” (Mont Ferratus), Ǧerǧer ass-a, werǧin yeḥkim deg-neɣ yiwen…atg. Akken neẓra merra, amezruy d win i iḥekkmen i t-yettarun, ihi nekni segmi ur yeḥkim yiwen deg-neɣ daɣen ur nuri ara tutlayt nneɣ, ihi nedder kan di “rrif umezruy”. Ttwaliɣ d aya i ɣ-yessawḍen ɣer tegnitt i deg win ur yufin kra fell-aɣ ini yessenteḍ-aɣ ɣer umezruy n tefriqt ugafa s umata!

      Ma d isem a Izwawen cukteɣ almi d tallit talemmast i t-id yudder ben Xeldun akk d umazray aspenyuli Marmol. Ma d Igawawen i yeqqlen d Izwawen wissen? Salem Caker yenna-d mgaraden.

      Imi tenniḍ a dda Akli mači kan d kra n wawalen i wumi yessefk a d-naf tifrat di Timanit, amezruy nneɣ s umata yessefk a s-nales tamuɣli!

      • tanmirt ay arezqi,d’wiggi id idrisen i ghilaqen angherr,temeslayedd-d akken iwata,u d’adris id inecden gher uzekka,gher unadi di tmeddurt iaddan imezwura nnegh,d’sseh,les historiens aezelen agh,nand belli,wergin n’ttekki deg umezruy,ama di masser i feruenen,nnegh di tmazgha,nella u nezgga nettattaf afus i wexssim,laemmer numin s yiman nnegh.maena ,anect aggi d’lekkdev,yenat -id ula d’ gabriel combs,belli ur yumin ara,axxatter,agdud igg ssawdden ad yefekk isem s tutlayt is i yal tama,i yal tivhirt nnegh taqweirt,i yal tahcict,i yal aghersiw,i yal akud ed i yal kra yettidiren di tmazgha,u yeqqim-ed ar as-a.anecta akk ilaq attas n ‘tmusni ed lefhama,ur yurar ara amur ines deg umezruy.ihhi,amezruy nnegh,i nekkwni uyumi ddebwi at naru.macci ed wayedd ar ghed yinin amek enga.

  5. d’acu ar ad yinni wemdan ghef tutlayt is,win itt iheqren,igg heqer d’iman-is.wama acut,ma ar ad inidd,nekk d’aqvaili,maena ur ttemeslay ghara taqvailit.yerna tura llan ttawilat uselmed,d’acu id yegguran d’aqvaili deg-k.?teggurad tura di tghiwanin,negh di l wilayat,ttakwayt tasertit i mazal ur d nejvara gher leqvail merra.wama as n’tleli,ulaqrar yibwas ad yalli.

    • Win n’da, azul fell-ak,

      d tidet, yezga-d wawal-ik. Imdanen merra n tmura ssaramen ad ddren di tlelli, di tayri akkd talwit. Ula d nekni nuklal tilelli, tayri akkd talwit! Akken walaɣ atan tura yerreẓ usalu. Tanemmirt. Ar tayeḍ. A.A.

  6. Yelha weḍris a dda´ Akli, tanemmirt! Tamawt: Ur d aγ-d-tessegzaḍ ara tamuγli-k akken yessefk γef unabaḍ neγ adabu-agi la teqqareḍ yessefk ad yili ger ifassen-nneγ, akken ad taweḍ
    tmaziγt tazwawt adeg tuklal. D adabu-agi d-yeslal Ferḥat, d wayeḍ neγ amek akk tettwaliḍ ayagi? D timanit, d timunnent neγ d tafidiralit? Imi tenniḍ « kra yella, kra yerna », d tidet yella waya, ula deg weḍris-ik daγen « kra iban, kra yeffer ». ihi aql-aγ nessaweḍ-d γer yiwet tegnit, ur neẓri abrid ara neḍfer s widak-agi iwumi meẓẓiyet tmusni, lemmer ad tewwtem azrem s aqerru ad aγ-d-tessegzum xerṣum d ayen iγef d aγ-d-tettmeslayem s imusnawen-nneγ, ur nzemmer ara ad nettu lxir-nwen, asmi ara tecceεceε tafat-nneγ. Ihi awal yeḥwağ asefru!

    • Esɛid, azul fell-ak!
      Kečč d amedyaz-nneɣ ameqqran tesneḍ amek yenna umedyaz alman Mattias Claudius. I yad ur nessin amedyaz-a: Atan dacu i d- yenna: « Issin dacu i teqqareḍ. Ur d-qqar ara merra yen tessneḍ ».
      Taluft-a n uwanek d unabaḍ mačči dayen i yessefk a tt-yefru yiwen s wul-is kan neɣ s « nnif n twaɣit ». Deg taluft-a, tarwa n tmurt-nneɣ yessefka ad tefhem 3 n tlufa: Dacu? acuɣer? Amek?
      Tanemmirt. Ar tayeḍ. A.A.

  7. d’acu ar ad yinni wemdan ghef tutlayt is,win itt iheqren,igg heqer d’iman-is.wama acut,ma ar ad inidd,nekk d’aqvaili,maena ur ttemeslay ghara taqvailit.yerna tura llan ttawilat uselmed,d’acu id yegguran d’aqvaili deg-k.?teggurad tura di tghiwanin,negh di l wilayat,ttakwayt tasertit i mazal ur d nejvara gher leqvail merra.wama as n’tleli,ulaqrar yibwas ad yalli.

    • Win n’da, azul fell-ak,

      d tidet, yezga-d wawal-ik. Imdanen merra n tmura ssaramen ad ddren di tlelli, di tayri akkd talwit. Ula d nekni nuklal tilelli, tayri akkd talwit! Akken walaɣ atan tura yerreẓ usalu. Tanemmirt. Ar tayeḍ. A.A.

  8. Yelha weḍris a dda´ Akli, tanemmirt! Tamawt: Ur d aγ-d-tessegzaḍ ara tamuγli-k akken yessefk γef unabaḍ neγ adabu-agi la teqqareḍ yessefk ad yili ger ifassen-nneγ, akken ad taweḍ
    tmaziγt tazwawt adeg tuklal. D adabu-agi d-yeslal Ferḥat, d wayeḍ neγ amek akk tettwaliḍ ayagi? D timanit, d timunnent neγ d tafidiralit? Imi tenniḍ « kra yella, kra yerna », d tidet yella waya, ula deg weḍris-ik daγen « kra iban, kra yeffer ». ihi aql-aγ nessaweḍ-d γer yiwet tegnit, ur neẓri abrid ara neḍfer s widak-agi iwumi meẓẓiyet tmusni, lemmer ad tewwtem azrem s aqerru ad aγ-d-tessegzum xerṣum d ayen iγef d aγ-d-tettmeslayem s imusnawen-nneγ, ur nzemmer ara ad nettu lxir-nwen, asmi ara tecceεceε tafat-nneγ. Ihi awal yeḥwağ asefru!

    • Esɛid, azul fell-ak!
      Kečč d amedyaz-nneɣ ameqqran tesneḍ amek yenna umedyaz alman Mattias Claudius. I yad ur nessin amedyaz-a: Atan dacu i d- yenna: « Issin dacu i teqqareḍ. Ur d-qqar ara merra yen tessneḍ ».
      Taluft-a n uwanek d unabaḍ mačči dayen i yessefk a tt-yefru yiwen s wul-is kan neɣ s « nnif n twaɣit ». Deg taluft-a, tarwa n tmurt-nneɣ yessefka ad tefhem 3 n tlufa: Dacu? acuɣer? Amek?
      Tanemmirt. Ar tayeḍ. A.A.

  9. s wazekka ma ugar n lmiran yellan di tmurt n yeqbayliyen d wid iqaṛben ɣer l MAK, ad‑arren tirga‑agi d ayen yellan ! yerna ulac acu i yezmer at‑yexdem udabu ma yella iqbayliyen akk llan deffir Timanit u ma yella l MAK yeḥrec itekka di beṛṛa n tmurt !

    Atan amek i nezmer an‑ssiweḍ ɣer yiswi n tim…anit mebla cwal d imenɣi. maca ilaqeɣ tadukkli deffir wayen zeddigen !

  10. s wazekka ma ugar n lmiran yellan di tmurt n yeqbayliyen d wid iqaṛben ɣer l MAK, ad‑arren tirga‑agi d ayen yellan ! yerna ulac acu i yezmer at‑yexdem udabu ma yella iqbayliyen akk llan deffir Timanit u ma yella l MAK yeḥrec itekka di beṛṛa n tmurt !

    Atan amek i nezmer an‑ssiweḍ ɣer yiswi n tim…anit mebla cwal d imenɣi. maca ilaqeɣ tadukkli deffir wayen zeddigen !

  11. azul
    igerrez usentel n umagrad-a, a dda Akli, acku assizdeg n tutlayt yelha, yessefk fell-aγ ad nnadi deg ukkuẓ n tγemmar n Tmazγa i wakken ad yuγal wawal-is d azeddgan, imi Dda Lmulud d ayen i iga deg tudert-is, yenna-d: atan nekkni nessaweḍ-itt-id akka, kunwi kemmelt-as a tt-id-afen ineggura, acu kan wissen amek ara d-teffeγ ar taggara-s,akken nettaru deg wesmel-a, tban d tazwawt s wallugen-is, s isekkilen n Tlaṭinit, ma d atmaten-nneγ Icawiyen akk d Imẓabiyen, adabu yessaweḍ-iten γer lebγi-s, tura akka deg uγerbaz γγaren-tt s isekkilen n Taεrabt, tira s tfinaγ n Imucaγ temgared γef tin swayes ttarun di Merruk, γef waya ur tban ara, ma a d-teffeγ d yiwet n tutlayt akk i Imaziγen n Tmazγa, neγ yal tamnaṭ s tutlayt-is, ilaq daγen ur nettkal ara γef wid i tt-yenγan, i wakken a tt-id-ssidren ass-a, ma numen-iten a idum fell-aγ uγurru, ẓret kan deg iselwayen n tγiwanin di tmurt, yerna llan imeγnasen i tt-iḥemmlen, ur uksanen ara a tt-arun xersum d tiplakin iberdan s yismawen n tuddar n wid i ivuṭin fell-asen, maca isuḍaf udabu qqaren akken nniḍen, imi nnig iqerray-nsen yella uselway n ddayra, d win n twilayt, γef waya i twulem tsetit n tidet ara tt-irefden; ma d ismawen-a i γ-fkan yemnekcamen i d-ikecmen ar tmurt-nneγ, nezmer a ten-nbeddel, am akken daγen zemren ad beddlen Icawiyen, Imẓabiyen, Iṭergiyen, acku ula d nutni, tadyant-nsen am tagi-nneγ.

  12. azul
    igerrez usentel n umagrad-a, a dda Akli, acku assizdeg n tutlayt yelha, yessefk fell-aγ ad nnadi deg ukkuẓ n tγemmar n Tmazγa i wakken ad yuγal wawal-is d azeddgan, imi Dda Lmulud d ayen i iga deg tudert-is, yenna-d: atan nekkni nessaweḍ-itt-id akka, kunwi kemmelt-as a tt-id-afen ineggura, acu kan wissen amek ara d-teffeγ ar taggara-s,akken nettaru deg wesmel-a, tban d tazwawt s wallugen-is, s isekkilen n Tlaṭinit, ma d atmaten-nneγ Icawiyen akk d Imẓabiyen, adabu yessaweḍ-iten γer lebγi-s, tura akka deg uγerbaz γγaren-tt s isekkilen n Taεrabt, tira s tfinaγ n Imucaγ temgared γef tin swayes ttarun di Merruk, γef waya ur tban ara, ma a d-teffeγ d yiwet n tutlayt akk i Imaziγen n Tmazγa, neγ yal tamnaṭ s tutlayt-is, ilaq daγen ur nettkal ara γef wid i tt-yenγan, i wakken a tt-id-ssidren ass-a, ma numen-iten a idum fell-aγ uγurru, ẓret kan deg iselwayen n tγiwanin di tmurt, yerna llan imeγnasen i tt-iḥemmlen, ur uksanen ara a tt-arun xersum d tiplakin iberdan s yismawen n tuddar n wid i ivuṭin fell-asen, maca isuḍaf udabu qqaren akken nniḍen, imi nnig iqerray-nsen yella uselway n ddayra, d win n twilayt, γef waya i twulem tsetit n tidet ara tt-irefden; ma d ismawen-a i γ-fkan yemnekcamen i d-ikecmen ar tmurt-nneγ, nezmer a ten-nbeddel, am akken daγen zemren ad beddlen Icawiyen, Imẓabiyen, Iṭergiyen, acku ula d nutni, tadyant-nsen am tagi-nneγ.

  13. azul fell-awen merra aken ma tellam.

    I dda akli d lvaz :

    yelha umeyyez γef ubeddel n yisem n tmurt taqbaylit.dacu kan seld ameyyez γef waya d timanit i yezwaren. mi ara d nekkes d wa s nefk timanit i tmurt nneγ, nezemmer ad nseqsi aγref i waken ad yini rray-ines.

    yella daγen isem nniden « tamazγa talemast » wa daγen d-isem sways ara d-rren warraw n warraw nneγ tamurt aken tella zik.

    • Tanemmirt ay Akli Azwaw. Imdébren n tghiwanin nnegh, ama si RCD negh FFS ur fkan azal i tutlayt nnegh i wakken ad sbeghsen aseqdec n teqvaylit deg temdinin n tmurt n Iqvayliyen, ama deg wéhric n twennàt, negh deg tdamsa.Amedya: tarmist « Summam » i d-isufughen ayefki,lya’urt …ttarurun ghef selàa – nsen « rayeb », « leben » deg ubdil n « ighi » , »ikil » ayagi di t lemmast n tmurt n Iqvayliyen ,amzun ssethàn ad arun s tutlayt nsen. Acugher ? Ma yella nukni néhqer tutlayt nnegh, d-acu ara d-nini deg icenga n teqvaylit.
      War tadsimanit ,war awanek aqvayli ,idles nnegh,tutlayt nnegh ur d-ittili udjudjeg – nsen, ma teqqim gher ifassen n icenga n tmazight .

  14. azul fell-awen merra aken ma tellam.

    I dda akli d lvaz :

    yelha umeyyez γef ubeddel n yisem n tmurt taqbaylit.dacu kan seld ameyyez γef waya d timanit i yezwaren. mi ara d nekkes d wa s nefk timanit i tmurt nneγ, nezemmer ad nseqsi aγref i waken ad yini rray-ines.

    yella daγen isem nniden « tamazγa talemast » wa daγen d-isem sways ara d-rren warraw n warraw nneγ tamurt aken tella zik.

    • Tanemmirt ay Akli Azwaw. Imdébren n tghiwanin nnegh, ama si RCD negh FFS ur fkan azal i tutlayt nnegh i wakken ad sbeghsen aseqdec n teqvaylit deg temdinin n tmurt n Iqvayliyen, ama deg wéhric n twennàt, negh deg tdamsa.Amedya: tarmist « Summam » i d-isufughen ayefki,lya’urt …ttarurun ghef selàa – nsen « rayeb », « leben » deg ubdil n « ighi » , »ikil » ayagi di t lemmast n tmurt n Iqvayliyen ,amzun ssethàn ad arun s tutlayt nsen. Acugher ? Ma yella nukni néhqer tutlayt nnegh, d-acu ara d-nini deg icenga n teqvaylit.
      War tadsimanit ,war awanek aqvayli ,idles nnegh,tutlayt nnegh ur d-ittili udjudjeg – nsen, ma teqqim gher ifassen n icenga n tmazight .

Comments are closed.