Taqbaylit d arraw-is kan ara tt-irefden

0
425

TAMURT – Aṭas-aya tura mazal yettazal wawal ɣef isekkilen s ara tettwaru “tmaziɣt”. Ɣas akken tamsalt-a tefra aṭas-aya s imnadiyen n tesdawiyin meɛna imdanen ḥemmlen ad zzin deg ayen ur nemɛin. Adabu azzayri yebɣa ad issenger tutlayin timaziɣin, yessen akk iberdan s ara tent-yeɣḍel:

taɣawsa tamezwarut, ixleq-d takadimit n tutlayt “tamaziɣt” ɣas akken deg tidet tamaziɣt d tawacult n tutlayin, mačči d yiwet n tutlayt. S tkadimit-a ad d-xelqen tutlayt “tamaynutt”, yiwen ur tt-ifehhem,yiwen ur tt-issin, ad tili kan deg tektubin ma d imdanen deg tudert-nsen ad heddṛen tutlayin-nniḍen. Bɣan ad teḍru d tmaziɣt-nneɣ akken i teḍra d teɛrabt-nsen

Taɣawsa tis snat: adabu azzayri yetturar s wakud (lweqt) alamma negrent tutlayin timaziɣin. Ma nmuqqel ar tmurt n Leqbayel ad nwali belli tettkemmil s tazzla tsertit n “usɛerbeb”, annect-a yettkemmil s ufus n uɣerbaz azzayri i yesɛerbiben arraw n tmurt taqbaylit axaṭer arrac qqaṛen ugar n 100 sswayeɛ deg waggur s teɛrabt, ma d tutlayt taqbaylit qqaṛen-tt kan 12 n sswayeɛ deg waggur. Ar wasmi ara ualen akk yemdanen heddṛen s teɛrabt imiren ad tebdu leqdic-is tkadimit-nni.

Taɣawsa tis tlata: iwakken ad yenger usirem n Leqbayel deg tutlayt-nsen, adabu azzayri isebded imdanen ur nwulem ara amkan-nsen i wakken ad selḥun takadimit-a. Sbedden-d Belaïd Salah yellan uqbel d aqeṛṛu ɣef usqamu n tutlayt taɛrabt, yes ad selḥun timsal-nsen akken i sen-ihwa. Ɣas akken ass-a llan aṭas n imnadiyen deg tesdawiyin i izemren ad selḥun timsal n tutlayin-a meɛna sawlen i wid ur nelli ara akk deg annar iwakken ad yishil usenger-nsent.

Mazal aṭas n temsal-nniḍen, lemmer ad nkemmel ameslay fell-asent ur nettfakka ara akk. Ẓran akk medden belli “tamaziɣt” tettengar kra kra, meɛna mazal ttamnen s tlalit n tkadimit “tazzayrit” ara d-irefden tutlayt-nsen.

Tutlayt taqbaylit seg zik d arraw-is i iqeddcen fell-as, d nutni i tt-yuran asmi akken adabu azzayri yettawi-ten ar leḥbas yerna ineqq Iqbayliyen, d nutni i tt-yettarun ɣas akken adabu azzayri ur ten-iɛawen ula deg acemma. D iqbayliyen i yennuɣen ɣef tutlayt-nsen i wakken ad tettawaru ass-a yerna ad tesɛu ilugan-ines. D iqbayliyen i yebɣan ad tennerni teqbaylit wama adabu azzayri ala nnger i s-yebɣa.

Taqbaylit d arraw-is kan ara tt-irefden, ma yella ur tt-rfiden ara nutni adabu azzayri d nnger kan i s-d-isewjad. Iggra-d kan tura Iqbayliyen ad xemmen ɣef teqbaylit-nsen, ad cemmṛen iɣallen-nsen, ad ḥudden ɣef yiles-nses d yidles-nsen ara d-afen warraw-nsen.

Amaziɣ Aweɣlis