Taqbaylit d’azekka, tazayrit d’aẓekka

0
629
Tamazight di Tmazgha
Tamazight di Tmazgha

TAMURT – Ihi, widak akk i yessaramen yiwen wass ad ɣellten, anda d’akken lzayer a sen-terr lxir, ttargut i ttargun msakit. Bɣiɣ ad iniɣ, d amussu yagi Hirak n izayriyen i yesheblen acḥal d Aqbayli d Teqbaylit. Am acki akken, kra dinn ur yeḍri, ur zuzlen ara waɛrab-ineslem idammen n uqbayli si 62 ar ass-a.

Am acki akken, tidyulujit ur ttzriɛen ara mebla ceḥḥa akken ad sɛarben widak id-iqqimen mazal-iten ṭṭfen deg uẓar n lejdud nsen. Am akken is-yenna Lwennas (ad fell-as yaɛfu yerḥem) ɣef wannay n « Messali Lḥaǧ », inna-d : « laɛlam neḥrez s tismin, ɣef ǧlent tlawin, tɣunfa tiṭ ad tewɛu ». Twalam d
imeslayen-ines anda i ken-yeqqar : « annay agi n Messali, yexnunes seg
idammen n uqbayli si 62 ar tura ». Ihi, llan kra mazal iwwet-iten
ṭṭaylal, ugin ad llint wallen-nsen, ugin ad slen imeẓẓuɣen-nsen i «
watmaten-nsen » i ten-isfiqiyen.

Melmi kan, yiwen am Muḥemmed Laarbi Ziṭout, s yenna, iḍfer-it-id Karim
Tabou. Tura ma Muḥemmed Laarbi Ziṭouṭ, yugi annay n amaziɣen, iwacu
ara t-iḍfeṛ Krarim Tabou ? Muḥemmed Laarbi Ziṭouṭ d mmi-s n Bexta, u
taqbaylit neɣ tamaziɣt sumata iɣunza-tt, yugi-tt am atmaten-is akked d
imsɛarben d temsɛarbin-nen. I Karim « d’acu n yizi it-iqqsen », akken
ad yeddu deg ubrid n tikta n Muḥemmed Laarbi Ziṭouṭ ? Inna yiwen wanzi
: « Ma azger yennejla, i weɣyul ayɣer yerna »? D acu ara isemyigren snat
n taktiwin imgaraden di kulleci ? D acu n yizi ig qqsen Krarim Tabou
ad yeddu deg lateṛ n imsaɛreb ?
Nekk cubaɣ tamsalt-agi, am tinna di tallit n Hitler, asmi llan kra n
wudayen yeddan d tidyulujit tanazit (nazisme) akken ad selken
iqerray-nsen si lmut. Maca, ar tagara nni, ula d nutni igla yis-sen.
Ihi, amer yettxemmim Karim Tabou, d’adu ara yawin ameɣnas n tugdut ar
umeɣnas n tidyulujit n taɛrabt n tineslemt n usekkak ? Kra dinn mgal
agdud aqbayli neɣ amaziɣ sumata akken at-snegren.

Tidyulujit n taɛrabt-tineslemt, tebna ɣef tmuḥeqranit d miḥyaf mgal imaziɣen.
Si 1991, asmi i d-ibedd ukabar FIS, kra n iqbayliyen ddaw n 30 llesna,
meṛṛa am ilmeẓyen d telmeẓyin buṭin ɣef ukabar n Ali Belḥaǧ d Abbassi
Madani; anda yagi qbel ad ṭṭfen aḍabu, ttgallan deg iqbayliyen akken a
ten-snegren. Akken yerna ayen din n iqbayliyen ig zedɣen berra n murt
taqbaylit , buṭan meṛṛa ɣef wahil n FIS akabar n ineslem azayri.
Taluft agi n FIS akked d iqbayliyen d teqbayliyin n tmanaɣt d temdinin
temsɛarbin, cuban udayen-agi ɣef d-mmeslayeɣ nnig (ci-dessus).

I ḥudd Ṛebbi, tamurt taqbaylit ur temmal ara di talit nni ar ddin agi
asalafi, awahabi, armi i temnaɛ si twaɣit i d-iwwi ukabar FIS.
A ken id-smektiɣ kan leḥsab n talit nni, acḥal i d-wwin ikabaren i d-yufraren.
FIS: 3 imelyan n ibuṭiyen
FLN: 1 melyun n ibuṭiyen
FFS: 5 allaf n ibuṭiyen.

Am akken twalam, ibuṭiyen n FFS, d widak kan ig zedɣen di tmurt
taqbaylit ig buṭan fell-as. Ma d iqbayliyen id-ikkren di temdinin
taɛrabin, widak akken llan, anagar imɣaren d temɣarin ig buṭan ɣef
ukabar n Lḥusin At Ḥmed, buṭan ɣef ukabar n FIS n Ali Belḥaǧ d Abbassi
Madani ig ttgallan degneɣ akken ad nɣen 3/4 n iqbayliyen imesdura.
Twalam tura anida i tuḍen taɣḍt icc-is » ?
Ar tura, ar ass-a, tidyulujit taɛrabt-tineslemt, tekcem-d ɣer tmurt
tabaylit, acku, faqen imḍebbren n ukabar agi n tneslemt belli (i
d-nnan): « mi yexser l FIS, « sebba n txessart n ukarar agi, imi ur
d-ddan ara imaziɣen, d iqbayliyen abaɛda (sutout) d ukabar n tneslemt
« .
Seg useggas nni n 2000, mmaren-d iqbayliyen at temdint yeddan iḍelli d
ukarbar n inselmen. Tikelt-agi, beggsen-d akken ad awin tamurt
taqbaylit deg ubrid nsen ineslem. Dayen i nettwali yal ass, mi yal
taddart sbedden-asen-d yiwen uxannab (kds) ad iqdec, ad isexdem
iqbayliyen deg ubrid n ddin aserti. Dayen ig ssawḍen assagi armi di
tikli n lḥirak, leqbayel yettnaɣen ɣef tutlayt, ɣef yedles-nsen, ɣef
tugdut, akk ayen ig cebḥen, uɣalen erran-t ɣer deffir, anda uɣalen di
tikliwin-nsen ttuɣun s taɛrabt, ǧǧan tutlayt-nsen d tiktiwin-nsen ɣer
deffir.

Hand Berkouk

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here