Tudsa n useqqamu n Summam

0
332
aseqqamu n summam

Lkazerna attan ar 4 ikilumitren m’aṭas γef taddart n Ifri, ma tâeddaḍ-d ak-d slen, ma tkemzeḍ ad akin yis-ek isardasen n Fafa. Yerna imiren Fransa tezga tettnadi γef issalen d wid yulin s adrar. Meccent tsiswa nsen γef Abban, Krim, Mellaḥ, Uâemran. Ixabiten diγen iddan d Fransa ldin allen d tmezzuγin. Limer illa kra is islan ad ssiwḍen awal imi nuti d imazzagen n tqarraḍin.

Tuddar id-igren afus, ttikint di tudsa n useqqamu macci d yiwet macci d snat. Tuddar ak Izellagen kkint. Myal yiwet seg sent dacu is fkan d tamasit. Kra akken ad ssensent iâeggalen d wid id-ddan yid sen, tid nniḍen, tiqarniyin, ṭṭfent taâessast d usiweḍ n ucci i tuddar nniḍen. Deg sent ugar n 20 n tuddar. Inevgawen ama d wid n tmurt ama d Aâraven, ama d imawasen deg useqqamu ama d wid id-iddan yid sen, llan ahat ugar n 150-200 yid sen.

Imawasen n useqqamu, ittikkin deg ugraw akya di 20 yid sen. D iqemqumen ak. D iqerray n ttrad. Ismawen nsen d wudmawen nsen am itran ar medden. Win iten id-ivdren amzun ittuγal t id usirem. Uγalen d aẓamul n tlelli, n tirrugza. Deg Ifri anda uqmen agraw ameqqran ilaq ad wliwlen, ad mimḍen seg umkan ar wayeḍ, si taddart ar tayeḍ. Imi irgazen agi macci d menwala, imi ma ṭṭfen ten Irumyen neγ nγan ten ad ikfu ttrad dinna. Ad immet d agrud akken kan d-illul. Abban, Krim, Amiruc illan d akapitan imiren γef ddahn nsen tigi. Tamḥaddit n imawasen teṭṭef amḍiq ameqqran di tsudist nsen. Yerna akken ad xedmen, ad sqardcen, ad mmeslayen ayen iten id-ewwin ar din tlaq asen talwit, ilaq daγen laman deg ulawen.

Amek issawḍen ak ar wanect agi? Awal ur uffiγ? Imawasen d wid id-iddan yid sen ccan swan nsan di laman d talwit. Akken d-ussan i yuγalen. Akken wallaγ nek ihi, anect agi illa-d imi wid issudsen aseqqamu ssenden ar kra n tsudutin tiqvayliyin: tajmaât d lamin. Kra n wid uγur ssenden wid uγur llant tsura n temḥaddit llan d laminat n tudrin. Lamin n taddart medden ak tteklen fell-as, medden ak ttmuqulen t. Ma ivxes, ma ikna tekfa fell-as ddunit. At taddart kif kif. Ma win ifkan afus ad t sveden medden d nnican, ad ṛwun fell-as awal d usfuti. Maca anecta d ayen meqqren ar medden. Ulamek ara yidir yiwen di taddart ma illa zgan ewwin t medden d awal. Win ineflen akk-in i tlisa am win ewwit Ṛebbi.

D tamusni agi i γef ssenden neγ is qedcen imḍebren n temḥaddit. D idles aqvayli i irran tamsalt teḍra-d akken ilaq. D tiṣmsuka tiqvayliyin is iṭfen afus. Anecta yiwen ur t id-inni. Am akken tzemeḍ ad tsâeddiḍ ugar n 200 n medden γef yimi n Fransa. Kra n win irefden awal fell-as tagi, iwala tt am akken tezmer ad teḍru anda nniḍen. Netta macci akka i tella.

Taluft id-ifγen tineggura yagi d amennuγ ikkren gar Amiruc d Ali Kafi. D Kafi i t id innan, i t id-immlen deg udlis ines. Izzem di Amiruc, illum diγen Iqvayliyen amzun illa kra is xedmen n dir. Netta tidett d tugin is yugi Amiruc ad ikki deg useqqamu imi ur id eddi ara yisem is gar wid ittikin. Kafi isuâeff-d Ziγud. Di tmurt ugawa imiren mazal-d tidett d tuɣadat. Kafi ur iẓri ara dacu tent ar asa. Iγil am tmurt ines anda ttvarrixen medden zdat-s netta d ndud-is.

D tigi ilaq ad tent zren Iqvayliyen. Ad ḥsun acḥal n temsal izemren ad frun, ad akin d akken timti ara tteklen γef yiman nsen kan zemren ad gren i rebbi i tlufa timeqqranin. Timti ara uqmen akken isnen, akken i nwan ilaq, iwata, tettefeγ asen ar wayen ilhan. Tudsa n useqqamu n 20 di γuct 1956 i d anza, i d ttvut.