Anda-kem a tilelli ma telliḍ !

0
391
Tilelli
Tilelli

Awal « Tilelli » yuɣal d targit. Yal yiwen yessaram ad yedder di tlelli akk d talwit. « Tilelli » uran fell-as aṭas n imunawen/ifiluẓufen seg wasmi itebda tmeddurt.
Tilelli yezmer ad yini yiwen « d tudert war tilisa ». Yiwenyellan di « lḥbst » ur izemmer ara ad yedder di tlelli.

Llan imdebbren isertiyen n waṭas n tmura rran timura-nsen d « leḥbusat war leswar ».
Anida yedda yiwen yettagad ad yini ayen yettxemmim.
Ladɣa ussan n remḍan di tmura tinselmin imezdaɣ-nsent ur nettamen s lislam ttagaden
ad ččen neɣ ad swen deg wass. Win yeččan deg webrid yezmer ad yettwawet neɣ a t-nɣen. Annect-a d arkaḍ n izerfan n wemdan.
Tellili ɣur-s tilisa. Tilist-is d tilis anida tbeddu tilelli n wayeḍ.
(Ɣer ayen tenna Rosa Luxemburg: „Freiheit ist immer Freiheit der Andersdenkenden.“ 

Llan yad yennan,tilelli ur telli ara, ur tzemmer ara ad tili.
Amedya : Albert Einstein yenna, tilelli deg weḥri n tfiluẓufit ur tezmir ara ad tili.
Dɣa yesmekti-d ayen yenna ufiluẓuf alman Arthur Schopenhauer i yennan:
„Amdan yezmer ad yexdem ayen yebɣa, maca ur izemmer ara ad yebɣu ayen yebɣa.“
(„Mensch kann tun was er will, er kann aber nicht wollen was er will.“
(One can choose what to do, but not what to want.)”
Annect-a ahat mačči d ayen fessusen a t-yefhem yiwen…

Yezmer ad yini yiwen ulac amdan i yeddren d ilelli. D acukan tamara n tmeddurt mačči yiwet. Timendawtin n waṭas n tmura qqarent « Yal amezdaɣ n tmurt yezmer ad yini ayen yettxemmim, yezmer ad yexdem ayen i s-yehwan, d acu kan ur yessefk ara ad yekkes tilelli i wiyid. »

Nekkini akken walaɣ ula di tmura anida qqaren tilelli d azref n wemdan, ulac tilellii yettraju wemdan ad tili.
Kra n wawalen n umedyaz alman Matthias Claudius di tebrat-is i mmi-ssend ad yemmet nesxen deg wallaɣ-iw. Atan dacu yenna (s wawalen-iw kann):
A mmi atan yeweḍ-d wass ad ruḥeɣ a kk-ǧǧeɣ (ad mmteɣ)..
A mmi mačči ayen ak yettecruruqen d ddhab..
A mmi, ur qqaren ara i medden ayen ak tessneḍ, maca issin d acu iteqqareḍ.
(Sage nicht alles, was du weißt, aber wisse immer, was du sagest.)
(Matthias Claudius: An meinen Sohn Johannes)

Ihi ula d i tmura yettẓuxxun s wayen imi qqaren „ tilelli n wawal“ tidet di tmeddurt di tmura-nsen teskanay-d ayen-nniḍen.

Sɣur Akli Azwaw