« Nekwni seg wid ibennun, mačči seg wid iberrun »

1
2175
Agelid Cacnaq
Agelid Cacnaq

TAMURT – Ussan-agi di tfaska n yennayer 2971, walaɣ, ɣriɣ deg igrawen fcb n iqbayliyen anda kra deg imeɣnasen n umussu n timunent, atg,… wten-d deg usbaddi n ugellid n Cacnaq di tlemmast n tiɣremt n Tizi Wezzu.

Nnan-k : « Amek agellid n Cacnaq illan d Aliby (libyen), acu ara d-yawin ad tesbedden di tmurt taqbaylit » ? Imeɣnasen am wigi ar ɣur-sen: « ilaq ad ttnegzem meṛṛa d watmaten-nneɣ imaziɣen n Tmazɣa ».

Tura, ilaq a nesseqsi iman-nneɣ, akken nella s Iqbayliyen d Teqbayliyin : « Ma ayen bnan imeɣnasen n 1949, ayen yebna wegraw n Imaziɣen deg iseggasen n 60/70, atg,…ayen i bnan, widak akk i iqedcen di MCB (mouvement culturel berbere) deg wennar zzatr n učamar n uḍabu « aɛrab ineslem n usekka » azayri ; irgazen d tlawin i yeqqublen tamsulta tamhersant tazayrit akken ad kksen ddel d miḥyaf ɣef tnekkit d tutlayt n teqbaylit d tamaziɣt seg asmi lzayer tamhersant tewwi
timunent , imeɣnasen-a akken llan, sebblen iman-nsen, nsent akken azekka n uqbayli, n umaziɣ, ursen- yettuɣal ara d aẓekka.

Tura, ilaq imeɣnasen agi i izrɛen tikta-ya n ufaruq ger iqbayliyen d imaziɣen nniḍen, ma s lebbɣi-nsen-kan neɣ s win n unabaḍ aqbayli uɛdil n MAK ? neɣ diɣen akked d wid nniḍen, atg,… ? Neɣ ahat s yiman-nsen-kan i tthuddun (déconstruction) ayen i bnan imezwura-nneɣ si mas Ali Lɛimeche ar mas Bennai Waɛli d yemddukal-nsen meṛṛa (amkan-nsen di talwit), ayen bnan, uzzlen, zerɛen yergazen d tlawin n Wegraw n Imaziɣen ar uqerruy-is mas Dda Muḥend Aɛrab Bessaoud (amkan-is di talwit), ad ittwattu, ad ittwaḍegger am zzibya, ar uḍummu ? Init-d amek ara nxedmet tura ?

Nekk, akken walaɣ d ccɣel-agi i deg d-lhan, mi ɣriɣ, walaɣ tiwlafini d publiyin kra n imeɣnasen d tmeɣnasin n imussuten n timunent n iqbayliyen ; d ayen i yi-swehmen, armi ula d nnefs deg-i ineqdɛa mi ten-walaɣ s wallen-iw. Nekk i tmuɣli-inu, ilaq d lferḥ ara ferḥen Iqbayliyen d Teqbayliyin, akken llan imi yewweḍ-d wass armi id- yeḍra usrusu n asbded (statut) n ugellid n imaziɣen deg wennar anida 40 n iseggasen ɣer deffir, Iqbayliyen d teqbayliyin, tikelt tamenzut deg umezruy n Tmazɣa, ffɣen-d ar beṛṛa akken ad suɣen, ad ddun akken ad sutren izerfan-nsen ɣef ayen yaɛnan tinekkit d tutlayt d yedles mgal aḍabu « aɛrab-ineslem n usekka » azayri amharsen i yekkaten amek ara yessengar ayla-nsen. Wagi d ayen i wumi nessawal segimiren : « Tafsut n imaziɣen » (printemps berbere), xas akken tafsut-agi d Iqbayliyen-kan id tt-ixedmen, i gefkan idmaren-nsen s ulac akken ad d-inin : »berka-aɣ miḥyaf mgal tutlayt, d yedles, d tnekkit nneɣ ».

Nekk wi-yicban, d ameɣnas seg widak yennuḍḥen deg wennar ar tama n Dda Muḥend Aɛrab (amkan-is di talwit), d widak akk merṛa yellan yid-s di
talit nni. Ass-a, iɣaḍ-iyi lḥal nezzeh imi kra wayen i nexdem, i naɛteb, i nezraɛ kren-d widak i yebɣan ad t-hudden akken ad ẓẓun ayen bɣan nutni. Yernu a ken-d-inɣ a tagmatt : Yal Aqbayli d Teqbaylit, akken bɣunt ilint tiktiwin-nsen, ttuqaddarent, ad qqimen d atmaten-nneɣ, maca atmaten-agi ilaq ad ilin seg « widak i ibennun, mačči seg widak i itthuddun ».

*( Dda Muḥend Aɛrab inna deg awal-is : « Nekk Muqleɣ kra n wanda akken ɣelḍen, neɣ sxesren imazɣanen n 1949, ḥudreɣ akken ur ɣelliɣ ara deg-s ».

Hand Berkouk

1 COMMENT

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here