Slimane Azem awin ara k-id-yerren!

14
338

Mi kfant tuzzmiwin, yettɣimi-d umraḥ d lxali. Allen yettḥekiren nnig lemwaji n yilem, zṛan-t ɣef acu ttnadint. Iɣemɣumen yedlen la ttɣaren i yiṭij , du leqrar ad fsin imi tafat d awezɣi a tt-yekbel ufus. Taɣect, xas tebbeḥbeḥ, tessawal i win izemren ad iniwel imeslayen yellan d ddwa n ḥellu ɣef wul inedfen deg akken hamjen deg-s yisɣan yesmenyafen amurḍus ɣef lbenna n tiẓeḍt : « Slimane Azem anwa ik-d-yerren/ ma ad tawaliḍ zzman/ ma ad k- ɣaḍen widen yettrun/ ad aɣ-d-tecnuḍ ɣef ayen iɛedden/ akked wayen yellan/ d wayen ila d-iteddun/ayen iɣ-d –ǧǧan imawlan/s yiseɣ d leḥsin/ tura kkren-d widen i t-yettun ».

Smirjiḥen isefra yettleqimen tudert ɣef ufurek n timmurṣaḍ. Leqmen ɣef tejra n leḥlu tikerkas n widen umu yecceḍ laṣel. Yeɣli ssqef yedurin axam deg nnejmaɛent tezlatin tiden i nḥemmel. Nedqen yenzizen ɣef udem n yimenduyar yettawin ṣda n yimadaḥen yettbedden tawwurt tawwurt amer ayen akken nwan d tidet ad t-ssiwḍen. Deg yirebi n wayen nettɛuzu i d -yefrurex lɛar armi yuɣal kennu d azamul n tiḥerci. Teqfer tmusni deg wallaɣen n widen yerẓan tisirt n lewqama di leryac. Taɣect xas tebeḥbeḥ mazal tettnamar iɣulad n tsusmi : « acḥal n widak yerfan/ am widak yenfan/ d imeɣban di tmurt-nsen/ xedmen armi dayen ḥfan/ ayen i d-snulfan/ yuɣaled d aɛdaw-nsen/ am win yettrabin izerman/ s lxir d laman/ mi meqrit ar d-teqqsen ».

Yulli-d uɣber n tatut ɣef udlis n tmusni . Tessa takka azmamen n tizzumna. Annar yuɣal d tazniqt deg yettlaweḥ waḍḍu n uɣurar. Yekaw lmidad di tadwet. Yeḥzen yimru, yeɣli si ger iḍuden yewwet gursel. Timucuha sebken-t deg yikufan n meɣrud. Isefra skucebren ɣef yiles celḥen lemwas n wastehzi. Taɣect xas tebeḥbeḥ tsuɣ lhejna yellan : « Aqli ttawiɣ-d isefra/ terra-yi tamara/ d lemḥayen iten- id-yeǧǧan/ si tmmeddit ɣer tafrara/ ur gganeɣ ara/ am win umu ɛejben yitran/ixef-iw yurǧan tagara/ mačči kan d kra/ ayen yezṛa d wayen it-yurǧan ».

Dderz yettawin lexyal n yiḍeli yexmet. Abbu i d- yessuḥeb wass-a, d win yerran amendil ɣef allen. Siwa leɛyub i d-tettenccad tmuɣli. Yekna uɛrur i lbaṭel, yuffa lebɣi-s ɣer-s armi yuɣal lehlak d win iccuban ḥellu, armi ula d axbac yuɣal ineggi d leḥnana. A sslam iweqɛen deg yir ticerket, simmal yettembiwil yettẓeyir tiyersi ɣef yiri-s. Yenqedwa wawal deg yir amdun, sellaw lmenteq s awcu id yegla : « zriɣ amur iw yenza/ dayen id tefka twenza/ ur ẓriɣ anwi iyi ɛaqben/ reqmen-t yakk s leḥzaza/ mi teqqden yezza/ s usefru it-zzenzen/ d widak terriḍ d imenza / a bab n lɛezza/ ziɣ s ẓẓur i tt-cehiden ».

Igudar ggunin tamurt. Yejla lbaz, teqqummec tninna am tadla i yir lawan. Zzman yeḍṣa ɣef widen yettun tansa n timadit. Di tigzirin n ulejlej, tennuɣ targit akked tilawt. Izumal n inuɣniyen id yemmaren ur d-ddin ara di sfina n ugacur. Lqeḍ yallan zik-nni yeddem-it yir qamum armi tuɣal taɣribt teɛreq nnig lkanun. Amek a teḍru d win i teddun di ṭlam i d-tefka tafat n yir teṣebḥit akken ad yedlu ɣef uɣbalu n tidet ? Tidderɣelt mačči d yiwen i wudem-is :
« tikwal amzun d aderɣal/ ɛereqen- iyi lecɣal/ am win yettargun lewqat/ aferṭeṭṭu d amellal / yettruḥ yettuɣal/ yedewwir ɣef lambat/ sliɣ-as mi d yessawel/ ugadeɣ ad imal/ ad yerɣ ur tettban tafat ».

Win yewten deg-nneɣ la smaḥ. Win yenwan anṣubb deg yixmir mačči d izli, i tebɛed targit-is. Win yestenwan deg ayen i d- inna wawal meɛdur ma yekcem di timḍellas. Aggens ur yesliɣ alama tella tumlilit. Ammus ur yekkis alama uzzlen waman. Ul yettidir alama yekseb tayri. Lḥir ur ifennu alama d-tewweḍ tmugent. Lewham ur yettiwzil alma d yewweḍ tbut. Nnig tiɣaltin yesmirǧiḥ wawal acqiq akken ad d-yinni : « sliman azem a wi i k-d-yerran ? »

Nnig lexwaṭer yessan asḥissef deg ulawen nneɣ, yezzi-d ṣṣut necedha, izgr-d lebrur, lebḥur, idurar, swaḥel, ṣhari…akken xas taɣect tebbeḥbeḥ ad yessefru ɣef ayen ttun widen iɛebden leɣrur : « yebda yakk zzher-iw yecbek/ yeqdeɛ aḥarrek/sanga yruḥ mačči ɣer din/ lukan d lehlak i yehlek / ad s-id-nadiɣ amek/ ad s-d-afeɣ ddwa i umuḍin/ ziɣen yeḍha-d yettumlek/ imi kan yebrek/ waqila izedeɣ-it wis sin ».

14 COMMENTS

  1. Azul, wid i d-ikeccmen ḥewṣen azarug di 62 nni, wwin-d yid-sen tutlayt n Taεrabt geg usegres a tt-zuzren di Lzzayer, d widak i mazal ar tura, llan kra inuẓar sseknan-ten reffdenTaεrabts ğğan ayla-nsen! maca Dda Sliman yeṭṭef di tjaddit, lehdur-is ssakayen, ssnernayen Taqbaylit, degmi ẓran ur s-ttizmiren ara a t-beddlen, dγa, ufan-d ssebba n waεzal-ines.

  2. Azul, wid i d-ikeccmen ḥewṣen azarug di 62 nni, wwin-d yid-sen tutlayt n Taεrabt geg usegres a tt-zuzren di Lzzayer, d widak i mazal ar tura, llan kra inuẓar sseknan-ten reffdenTaεrabts ğğan ayla-nsen! maca Dda Sliman yeṭṭef di tjaddit, lehdur-is ssakayen, ssnernayen Taqbaylit, degmi ẓran ur s-ttizmiren ara a t-beddlen, dγa, ufan-d ssebba n waεzal-ines.

  3. Azul
    Mara twaligh tallit ay deg nettudur, qareghas maci kan d dda Sliman ig khussen i tmurt taqvaylith. As ayyi nuhwaj daghen irgazen am Hmed U Merri.
    Ar taggara n lqern wiss XIX, tamurt taqvaylit dagha yerzat unekcam urumi. thudrin, iâarciwen iksasen urumi thissas. igrayasen lquyad deg umtiq n n yegrawen, ceraâ inseslem deg temnat n craâ imezwura… Deg tegnit am tayyi id kren irgazen am Hmed U Merri. D irgazen ig udren deg tmurt negh uqvel ahtekcem twekka tarumit. Dirgazen ur nezmir adwalin tamurt tekhser wad qimen d ukrifen ifassen.
    Ihi assa, tamurt taqvaylit tuhwaj maci imedyazn kan am dda sliman; thuhwaj daghen imnayen am Hmed U Merri.

    • azul aYiwen, ma tdum γef Leqbayel akka, tban d tinna n Ḥmed Umerri ara d-yesseqsin. D acu ara nrağu deg wid i γ-ittbuddun ayen n ddir, εnanen-d ayen nekseb ad aγ-t-kksen, tameslayt nneγ, ansayen nneγ, kkaten a γ-ssṭixren γef umezruy nneγ γef ubrid imezwura nneγ, i wakken a γ-rren ar ubrid nsen, ad neddu srid ar teccuyt ad nefsi ad nuγal am nutni!

  4. Azul
    Mara twaligh tallit ay deg nettudur, qareghas maci kan d dda Sliman ig khussen i tmurt taqvaylith. As ayyi nuhwaj daghen irgazen am Hmed U Merri.
    Ar taggara n lqern wiss XIX, tamurt taqvaylit dagha yerzat unekcam urumi. thudrin, iâarciwen iksasen urumi thissas. igrayasen lquyad deg umtiq n n yegrawen, ceraâ inseslem deg temnat n craâ imezwura… Deg tegnit am tayyi id kren irgazen am Hmed U Merri. D irgazen ig udren deg tmurt negh uqvel ahtekcem twekka tarumit. Dirgazen ur nezmir adwalin tamurt tekhser wad qimen d ukrifen ifassen.
    Ihi assa, tamurt taqvaylit tuhwaj maci imedyazn kan am dda sliman; thuhwaj daghen imnayen am Hmed U Merri.

    • azul aYiwen, ma tdum γef Leqbayel akka, tban d tinna n Ḥmed Umerri ara d-yesseqsin. D acu ara nrağu deg wid i γ-ittbuddun ayen n ddir, εnanen-d ayen nekseb ad aγ-t-kksen, tameslayt nneγ, ansayen nneγ, kkaten a γ-ssṭixren γef umezruy nneγ γef ubrid imezwura nneγ, i wakken a γ-rren ar ubrid nsen, ad neddu srid ar teccuyt ad nefsi ad nuγal am nutni!

  5. Tanmmirt i Hamid ghef wedris-a. Ayen ilaqen ilaq, ma3na nekni s leqbayel, nagh s imazighen sumata, ur nexdim ara ahat ayen ilaqen, ama ghef tmeslayt ama ghef umezruy. Tura aqlagh la-nxeddem !

    Bghigh-kan ad gregh tamawt ghef kra n imeslayen ur ssiwdegh ara ad fehmegh axatar ahat ur twarun ara akken iwata : amedya « timmurṣaḍ », « sslam », « tiẓeḍt », « Nedqen », « Teqfer », « Yejla », « ugacur. ».

    Tanmmirt i Tamurt.info, tanmmirt i tririt-nwen.

    • azul a Winnat, yessefk d bab umagrad-a (Ḥamid) ara k-id-yerren γef iseqsiyen-ik, yella daγen Mmi-s n Wemsed yeggar-d iman-is tlkkelt ar tikkelt, yettsifi-aγ-id tira n teqbaylit, armi neččeḥ akk fell-as, yuγal yebra i wawal ar wannu.

      • Tura kkren-d wid i t-yettun, ttleqimen tudert γaf ufurek n timmurṣaḍ= d aseklu »tejra »n wuffal,qqaren am win yettleqimen uffal,ulamma γur-s igeḍman d iγezfanen maca ur ğhidden ara, fessusit, ttruẓun, rekkun. Axbac, yuγal ineggi d leḥnana, imi mačči d leḥnana n tidet,yuγal sslam=azul iwqeε di tcerkeṭ,= qqaren, ur s-sriγ i ssla-ik, imi ur yi-teḥmileḍ ara. Tiẓedt neγ tiẓeṭ= ẓẓid, tiẓidanin »lḥelwa » d sekker. Nedqen=ṭṭreḍqen di temsaεraq qqaren: (jebdeγ g umrar yendeq wedrar)=d lewğeh tmegḥelt. Teqfer=teγleq di yal tama,tuqqa, tenger. Yejla= iγab, iba, ulac-it, iruḥ yennejla. Agacur=teγli-d kan akka fell-as ur yuḥtam ara, aεla γila,par hasard.

        atan wayen gziγ, ay Akka id Nekni!
        Ma ccḍeγ suref-iyi

        • Azul
          Tanmirt a Muhend ghef usefti ayyi n kra wawalen n teqvaylith.
          Ghas akka n khuss deg tira n teqvaylit, llan widak id itaken affud ghef tsekkla n taqvaylith. Ihi ad rnugh ad ak inigh tanmirt.

  6. Tanmmirt i Hamid ghef wedris-a. Ayen ilaqen ilaq, ma3na nekni s leqbayel, nagh s imazighen sumata, ur nexdim ara ahat ayen ilaqen, ama ghef tmeslayt ama ghef umezruy. Tura aqlagh la-nxeddem !

    Bghigh-kan ad gregh tamawt ghef kra n imeslayen ur ssiwdegh ara ad fehmegh axatar ahat ur twarun ara akken iwata : amedya « timmurṣaḍ », « sslam », « tiẓeḍt », « Nedqen », « Teqfer », « Yejla », « ugacur. ».

    Tanmmirt i Tamurt.info, tanmmirt i tririt-nwen.

    • azul a Winnat, yessefk d bab umagrad-a (Ḥamid) ara k-id-yerren γef iseqsiyen-ik, yella daγen Mmi-s n Wemsed yeggar-d iman-is tlkkelt ar tikkelt, yettsifi-aγ-id tira n teqbaylit, armi neččeḥ akk fell-as, yuγal yebra i wawal ar wannu.

      • Tura kkren-d wid i t-yettun, ttleqimen tudert γaf ufurek n timmurṣaḍ= d aseklu »tejra »n wuffal,qqaren am win yettleqimen uffal,ulamma γur-s igeḍman d iγezfanen maca ur ğhidden ara, fessusit, ttruẓun, rekkun. Axbac, yuγal ineggi d leḥnana, imi mačči d leḥnana n tidet,yuγal sslam=azul iwqeε di tcerkeṭ,= qqaren, ur s-sriγ i ssla-ik, imi ur yi-teḥmileḍ ara. Tiẓedt neγ tiẓeṭ= ẓẓid, tiẓidanin »lḥelwa » d sekker. Nedqen=ṭṭreḍqen di temsaεraq qqaren: (jebdeγ g umrar yendeq wedrar)=d lewğeh tmegḥelt. Teqfer=teγleq di yal tama,tuqqa, tenger. Yejla= iγab, iba, ulac-it, iruḥ yennejla. Agacur=teγli-d kan akka fell-as ur yuḥtam ara, aεla γila,par hasard.

        atan wayen gziγ, ay Akka id Nekni!
        Ma ccḍeγ suref-iyi

        • Azul
          Tanmirt a Muhend ghef usefti ayyi n kra wawalen n teqvaylith.
          Ghas akka n khuss deg tira n teqvaylit, llan widak id itaken affud ghef tsekkla n taqvaylith. Ihi ad rnugh ad ak inigh tanmirt.

Comments are closed.