Fransa d isartiyen iqvayliyen

0
400

Taqvaylit nnegh ak d Fransa isdukkel itent umezruy. Nedder akken xas macci d ayen ilhan igh issawḍen nezdi. Deg yiwet n tallit, terna yagh Fransa. Tessekna imezwura nnegh deg useggass n 1857 deg Icarriḍen. Seg assen almi d assmi i tt nessufegh d Fafa terkev ar sdat ghef ughyul n imezwura nnegh. Ur tejji deg sen rregmat, ur d-clig deg ansayen id-ufa. Twala tamurt d ayla ines u tga tesserwt deg-s akken twala iffegh fell-as. Ihwa yasen negh ala Iqvayliyen, at tmurt, nettat ur tḥar ara. Ur ten tcawer, ur ten testeqsa.

Xas akken tekkes sser ghef medden, terkeḍ laânaya nsen u tettuâedda ghef tarwa n tmurt, Fafa teldi tiwwura umaḍal d tmussni i Iqvayliyen. S lakulat i tevna d tmussniwin id-tewwi si Tuṛuft id-rebba azrem s iri-s. D wid ighran deg gharvazen ines id-yukin d tegnitt i deg llan macci d tin ara ifghen fell asen azekka. Vdan amennugh asertan issawḍan ar win n imrigen. Ur qqimen ara, ur qqiden ara tisiswa nsen almi d ass i deg istenya Krim Belqasem di Evian imtawayen n timunent. Si 1962 nuki daghen d akken neghleḍ imi nefka tamurt i wAâraven maca tagi d tamsalt nniḍen.

Seg assmi i teffegh ihi Fransa d Uqvayli irfed amennugh nniḍen ghef tlelli d tugdut. Ighil Fransa ad tili ar yidis ines imi ayen i ghef ittnagh d ayen illan d azalen is itumen Fransa. Ighil imi ghef uvrid n tidett d win izerfan n umdan i illa ad tḥud Fafa. Netta Fafa teha kan d yiman-is d leṣlaḥ ines. Ur tetteddu ara d win illan am nettat, tetteddu d win i deg ara tecc negh i deg illa leslah-is. D aya i ghef i tefka afus deg Uqvayli u tefka afus i udavu n Llezzayer. Ur illi wayen ara d-stenfaâ akken ad teddu d Uqvayli, ur illi kra n wayen ara is iruḥen ma illa ur teddi ara yid-s. Yerna teṭṭef as cwiṭ ccaḥna i Uqvayli imi d netta i tt-issufghen si Llezzayer.

Ihi ulaygher tivratin d uḥellel di Fransa. Myal mi ara irzu uselway negh kra uneghlaf afransis ar Llezzayer ad vdun Iqvayliyen tira n tevratin i deg ssuturen awal negh sin fell anegh. Ad tafeḍ tivratin agi ccurent d awal d uṛṛeggem ghef wayen nekni nessen d wayen umi i nezmer. Wanag acḥal i nella d imeddukal n Fransa d wacḥal i tt nḥemmel fiḥel awal. Maca kra din d aḍu. Kra wallant d aceyyet d usqizev negh d ṭṭma. Wiyaḍ qqaren as tadiplumasitt d aya. D aya kan i illan d tiḥjuṛin gar ifassen nnegh assa u ilaq ad tent nurar.

Akken vghun semmin as, akken vghun wallan-tt medden, tira isartiyen nnegh ur tveddel ur tettveddil acemma. Ma illa nevgha kra ilaq as ncemmer ighallen acku Fransa ma illa ur agh tekkis ara ur agh d ttak kra. Acku leṣlaḥ atan ar icenga nnegh macci ghur negh. Aseghli sseghlin Azawad d ttvut i wid icukken.