Yearly Archives: 2019

Tudert n tzemmurt (I)

TAMURT - Tazemmurt tussa-d s deffir n tneqlett di lmunfiɛa . D tejra seg tmezwura i yellan d tiqdimin si Tmazɣa. Ddeqs i d-ittefɣen seg win i wumi sawalen aẓebbuj, aḥeccad neɣ alliw. Tazemmurt tettagwad abeḥri n yillel (lebḥar) akked d wegris n tṣebḥit. Ihi, ur ittili ara amma ɣef cceṭ n yillel amma ɣef tɣaltin tiɛlayanin sennig n 900 lmitrat d afella. Ittwanneḍ xilla deg tamaṭ n Iqvayliyen ufella, maca diɣen deg Wawris, lqarub n Tlemsan, Mɛasker, Iɣil Izzan, Sidi Belɛabbas, Awersennis.

Tadiwennit n Ulhim(I)

TAMURT - N lqarub n temdint n Samari* i d-yemɣin i taddart n weɣbaṛ* ur d-nettban i tmuɣli. Imezdaɣen-is d wid seg n wedrum n taɛrift* n Hirud* Gan akk d imṣabanen imbehnas*; "ssarden udmawen-nsen s useɣwen"(01), leḥya d lḥecma ɣabent ar ɣur-sen. Ajjeḍ* nsen i isefk fell-asen ad sucfen surat-nsen yiwet n tikelt deg ddurt i meṛṛa kra yellan ɣef ubrid (tikelt), argaz tameṭṭut.

Amek ara ten-tɛaqlem garaneɣ

TAMURT - Imtɛareb akked ttemtɛarbin, d imdanen ur nettneḥcam, ur nettqadar alsi*sumata. Iɣilen ifen kra yellan d amdan deg umaḍal u actal-nsen, yusa-d sennig n wid medden meṛṛa. Am akken d-nniɣ-yagi : werǧin llemden tutlayt n medden (abaɛda tamaziɣt-agi nneɣ i erran d "celḥa") alamma terraten tmara.

Nutni d nekni (IV)

TAMURT - Aεraven-agi, llemden awal amnukdal* af ufransis. Ula d afransis yenna-d diɣen ula d netta : « tellam d ineggura, d iheccaden ». Ula d Jules Ferry-nni nsen yerna-deg awal yernu deg ugraw aɣelnaw afransis.

Nutni d nekni (III)

TAMURT - Yiwen wass deg uxeddim di lzayer tamanaɣt, xeddemeɣ akked d imtɛarben. Segmi ara d-awḍen ar umekkan n lxedma, yal ass, ttqejjimen, sfutuyen deg iqvayliyen sumata ɣef lihala n tudert -nsen deg idurar, ɣef tutlayt taqvaylit, atg…. Yiwen wass, yiwen seg imtɛarben nni, isuter-as i wuqvayli illan ixeddem yid-neɣ, inna i weqbayli nni: “Ini-d amek teqqarem i yiɣi s teqbaylit-nwen ?”. Winna amagnu*, am akken kra ur yelli, s neyya-s ur ifhim ara belli d amesxer, yerra-as: “ihi nekni neqqar-as iɣi”.

Nutni d nekni (II)

TAMURT - Imtaɛrben* akked temtɛarbin, ɣursen tiɣawsiwin i ten-yecban : kerhen ad ilin waygarasen kan. Walaɣ-ten, greɣ-asen tamawt, yal tikelt seg zik, asmi lliɣ di tmanaɣt (Alger) deg iseggasen n 1970 n Bumedyen;yaɛni beqqun axaluḍ d kra yellan d amdan, atg... Deg leqhawi n Iqvayliyen di Lpari tamanaɣt, seg asmi d-zegreɣ ɣer Fransa armi d tura, rriɣ-asen diɣen s tamawt ar yiwet n tɣawsa tameqrant i yellan tban.

Nutni d nekni (I)

TAMURT - Illa zik, win ikkeren ɣer wayaḍ as-yini ma yettalas-as-tt neɣ ikerh-it : "ay uday neɣ a yiwen n wuday haaa !" Winna niḍen ad yerfu fall-as, d umatu, kan ayen is-d-yusan deg ufus-is ad t-id-iddem akken at-id-iwwet yi-s : d tafrut, anzel, atg...

Aεraven akked wactal

TAMURT - Aεraven reksen* actal-nsen* d ddin dima d yiwen akken ad uɣalen qwan yid-sen u diɣen ad ertin* ar yegduden s lekmal-nsen. S yenna imiren, ad weṛten timura akked wayla i ddmen. Tasudest* agi tesaweḍ-iten ad sefsin iɣerfan yemxalafen yid-sen ar lqaleb n wectal aεrab neɣ acami*.

Tamettant n useddanku (II)

TAMURT - Izayriyen erǧan azal n wayur akken a ten-sɛalmen imḍebbren-nsen, hataya, mačči kan yuḍen, maca yesred*. I d-nnan ass n 14 nuvamber 1978 mi id-yezzi ar tmurt-is si temdint n Musku. Zaɛmantik hatan yerra-d aḍabu ar ger ifassen-is. Akka i d-yeffeɣ lexbar ar widak it-iqqerben yellan ar yidis-is, yernu lla heddren, rennun i wid ara yeslen. Maca aṭṭan it-yeblan, i yessenqasen deg-s yal ass, d win deg ulac kra n talwit neɣ ccfa.

Tamettant n useddanku*(I)

TAMURT - Lzayer attan deg nuddem* n tsertit. Ur tesɛa ara aselway*, diɣen ula d aneɣlaf* amezwaru. Akabar-ines FLN*, yufa-d iman-is mebla amalway*. Iseḍṛa* n tzemmaltin-is*, qqiment mbla aqerruy. Imi, Hewari Bumedyen isemmed* akk tisɣunin *, d timernit*, tin n uneɣlaf n umasten* aɣelnaw. Dɣa, seg ass n lexmis, ar teqqeruyt n tsumata n umeṭreḥ ɣef “yefser am uceṭṭiḍ” (01), azal n rebɛin n ṭebbat lla bedden ar uqerruy-is, qurɛen-t ma at-id-sufɣen seg nuddem* deg yeɣmeq.
- Advertisment -

Most Read